Pekin
Çin'de kabin görevindeki Devlet Konseyi'ne ilişkin Tayvan İlişkileri Dairesi ile Enformasyon Dairesinin kuma yayımladığı, "Tayvan Sorunu ve Yeni Dönemde Çin'in Birleşmesi" başlıklı belgede, Pekin'in ada üstündeki buyruk iddiaları yinelenirken uzlaşmacı mesajlara toprak verilmesi de dikkati çekti.
Çin Komünist Partisinin (ÇKP) Tayvan probleminin çözümünü ve Çin'in baştan birleşmesini "tarihi görev" ikrar ettiğinin belirtildiği belgede, "Barışçı baştan birleşmeyi gelmek düşüncesince hepsi samimiyetimizle ve elimizden mevrut gelişigüzel çabayı göstereceğiz." ifadesi kullanıldı.
Belgede, Pekin'in toplaşma hedefi doğrultusunda icabında kuvvet istimal seçeneğini gizli tuttuğunu, fakat bunun Tayvan'ın Çinli halkını gaye almayacağı, aut müdahalelere ve ayrılıkçı eylemlere defans gayeli olabileceği vurgulandı.
Son çağda Pelosi'nin ziyareti ve Çin'in ada etrafında yürüttüğü tatbikatlarla tırmanan gerilimin sorumlusu adına Tayvan'daki hükümete ve onu destekleyen aut güçlere ayraç edilen belgede, "Boğaz'ın dü yakası arasındaki ilişkilerde gerilime, Demokratik İleri Parti (DPP) otoritelerinin eylemleri faktör olmuştur. Bu eylemler, alanda sulh ve istikrarı gözdağı etmekte, barışçı baştan toplaşma olanaklarını kısıtlamaktadır. Dış güçler de ayrılıkçılıkların provokatif eylemlerini cesaretlendirmiş ve desteklemiştir." ifadesine toprak verildi.
"Tek ülke, dü sistem"
Belgede Çin'in eş tane eş abuhava bulunduğu ve Tayvan'ın onun parçası olduğu, adanın nazar boncuğu devir ayrı eş talih bulunmadığı ve bu statüsünün değiştirilemeyeceği belirtilerek, şunlar kaydedildi.
"Barışçı baştan toplaşma ve 'tek ülke, dü sistem' anlayışı, Tayvan problemininin çözümü ve millî birliğe ulaşılması düşüncesince esas ilkelerdir. Barışçı baştan birleşmeyi gelmek düşüncesince anne karanın ve Tayvan'ın ayrı ideolojilere ve içtimai sistemlere ehil bulunduğunun ikrar edilmesi gerekir.
'Tek ülke, dü sistem' soruna en ayrıntılı hal olacaktır. Bu, demokratik ilkeler temelinde, iyi, niyete dayalı, barışçı çözümü ve gelişigüzel dü tarafın da yararını hedefleyen eş yaklaşımdır. Sosyal sistemlerin farklılığı, ne baştan toplaşma uğrunda eş bariyer ne de ayrılıkçılığın öne sürülen sebebi olabilir."
Washington yönetimine müteveccih mesajların da toprak almış bulunduğu belgede "ABD'de birtakımı güçler, Tayvan'ı Çin'e dirlik yaya adına değerlendirmek istiyor. Eğer onlara izin edilirse, Boğaz'daki yüklülük artmaya bitmeme edecek, Çin-ABD ilişkileri elan eş tomar dokunca görecek ve bu gidiş ABD'nin zat kendilerini da zedeleyecektir." değerlendirmesine toprak verildi.
Pelosi ve beraberindeki 5 şahsiyet Kongre heyetinin güzeşte hafta icra ettiği ziyaret, Ada'yı topraklarının parçası gören Pekin'in tepkisini çekmişti. Çin, 2 ve 3 Ağustos'taki ziyaretin arkası esna Ada çevresindeki askeri tatbikatlara başlamıştı. İlk ilkin 4-7 Ağustos'ta düzenleneceği açıklayan tatbikatlar, öngörülen takvimin ötesinde sürdürülmüştü.
Çin-Tayvan anlaşmazlığı
Çin'de İkinci Dünya Savaşı'nın arkası esna çıkan iç harpte Mao Zıdong liderliğindeki Çin Komünist Partisinin (ÇKP) 1949'da iktidarı ele geçirmesi ve Çin Halk Cumhuriyeti'nin kuruluşunu duyuru etmesi dair Çan Kayşek liderliğindeki Çin Milliyetçi Partisi (Kuomintang) üyeleri, Tayvan'a yerleşip 1912'de kurulan "Çin Cumhuriyeti" iktidarının Ada'da bitmeme ettiğini gelecek sürerek istiklal duyuru etmişti.
Bu girişim, Çin çeşidinden ikrar edilmese de Tayvan temsilcileri, 1971'e denli Birleşmiş Milletler (BM) Genel Kurulunda Çin'i anabolizma etmişti. 1950'ler ve 1960'larda baş döndürücü sayıda ülkenin diplomatik alışveriş tercihini Çin Cumhuriyeti'nden Çin Halk Cumhuriyeti'ne çevirmesinin arkası esna 1971'de BM Genel Kurulunda meydana getirilen oylamada, Pekin hükümetinin Çin'in eş tane yasal mümessili ikrar edilmesiyle Tayvan'ın arsıulusal örgütlerdeki pozisyonu belgisiz duruma gelmişti.
Pekin yönetimi, "Tek Çin" ilkesini benimseyerek Tayvan'ın zat topraklarının parçası bulunduğunu savunuyor. Çin, geçit ve çevresindeki askeri varlığının beraberinde Tayvan'ın evren ülkeleriyle bağımsız diplomatik ilgiler kurmasına, BM'de ve başka arsıulusal kuruluşlarda anabolizma edilmesine dirlik çıkıyor, kendisini tanıdıkları olan devletlerin Tayvan ile diplomatik ilişkilerini kesmesini yiyecek koşuyor.
