Cezayir
Cezayir ateşkesin anons edilmiş bulunduğu 19 Mart'ı "Zafer Günü" namına kutlarken, Fransa ise bu haset Cezayir'de savaşın sona ermesi anlamına mevrut "Anma Günü" halinde tanımlamakla yetiniyor.
Fransa'ya huzur Cezayir'de Kasım 1954'te süregelen silahlı savaşım 8 sene sonra, Mart 1962'de Evian Barış Antlaşması'yla sona ermişti.
Bugüne gelindiğinde ise Cumhurbaşkanı Abdulmecid Tebbun liderliğindeki Cezayir, asliye taleplerinde diretirken, Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, sömürge zamanına bağlı itiraf veya defo beyanında bulunmadan simgesel adımlarla yetinilmesi gerektiği dair ısrar ediyor.
Cezayir, belgelik belgelerini arka ikrar ika dair kararlı
Zafer Günü hasebiyle 18 Mart'ta bölüt hitaben müşterek ileti yayımlayan Cumhurbaşkanı Tebbun, ülkesinin Fransa'nın sömürge dönemindeki suçları dair banko ödünleme vermeyeceğini, "bu suçların devir aşımına uğramayacağını" belirtti.
Tebbun, belgelik belgelerini arka ikrar ika hakkından ve halas mücadelesi esnasındaki kayıpların akıbetini ortaya sürüm çabasından vazgeçmeyeceklerini ve sömürge devrinde Cezayir'in güneyinde gerçekleştirdiği çekirdeksel denemeler hasebiyle yaşamını kaybedenler düşüncesince de Fransa'dan ödence istem edeceklerini dile getirdi.
Cezayir Cumhurbaşkanı, göreve geldiği 2019'dan bu yana, "ulusal hafıza" meselesini 1,5 milyon kurbanın verildiği bükülme yıllarıyla (1954-1962) hudutlandırmak adına 1830'dan başlatarak şimdi şümullü müşterek temele oturtmaya çalışıyor.
Bu kapsamda, Cezayir Cumhurbaşkanlığından Ekim 2021'de meydana getirilen açıklamada, evvela kere Fransız sömürge devri kurbanlarının sayısının 5 milyon 630 bin bulunduğu tabir edilmişti.
Fransa ile 4 mevzuda planlı müzakereler
Cezayir yönetimi, Fransa'daki belgelik belgeleri ile direnişçilerin ceset kalıntılarının arka alınması, Fransa'nın 1960-1966 tarihlerinde Cezayir çölünde gerçekleştirdiği çekirdeksel denemelerin kurbanlarına ödence ödenmesi ve 1954-1962 istiklal mücadelesi sürecinde kaybolan 2 bin 200 kişiyle ilgili iktisap etmek kıl payı toplanmış 4 meselede Paris ile müzakerat yürütüyordu.
Ancak Cezayir Savaş Gazileri Bakanı Tayyib Zeytuni, 2020 yılı başlangıcında meydana getirdiği açıklamada, Fransa'nın ciddiyetsizliği hasebiyle bahis konusu müzakerelerin durdurulduğunu söylemişti.
Cezayir Genelkurmay Başkanı Said Şangariha de sabık yıl, Fransa'ya 1960'larda Cezayir çölünde planlı çekirdeksel sınama sahalarının haritalarını teyit ika çağrısı yapmıştı.
Fransa ise Temmuz 2020'de el direnişçilerinden 24'ünün ceset kalıntılarını Cezayir'e teyit etmenin haricinde yukarıda sevgili taleplerin hiçbirine şu anne derece müspet cevap vermedi.
Paris'in "sembolik" adımları Cezayir'i gönül tokluğu etmiyor
Fransa'daki Cezayir'e dayalı belgelik belgeleri mevzusunun çözüme kavuşturulması dair Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron'a bağlanan umutlar ise Cezayir ulusuna müteveccih suçlayıcı açıklamaları hasebiyle diplomatik krize dönüştü.
Uzmanlar Macron'un açıklamalarının, Cezayir tarafının belgelik belgelerinin teyit edilmesi mevzusundaki kararlılığı ile Fransa'nın Cezayir direnişinin bayrak isimlerinden avukat Ali Bumincil ile direnişe dayanak verici Maurice Audin adlı Fransızın, Fransız ordusu çeşidinden işkenceyle öldürüldüğünü ikrar etmesi derece "sembolik" bazısı adımları ehliyetli görmemesinden kaynaklandığını düşünüyor.
Fransa'nın emektar Cezayir Büyükelçisi Xavier Driancourt, 16 Mart'ta meydana getirdiği açıklamada, Fransızların, Cezayir'in bu "katı" tutumundan erinçsiz bulunduğunu söyledi.
Driancourt, Macron'un, Cezayir savaşıyla dayalı müşterek kol etap attığını fakat bunun Cezayir'de cevap bulmadığını tabir etti.
Macron, Cezayir'den şişman bedeller ödemesini istiyor
Cezayirli müverrih Rabih Lunisi, AA muhabirine meydana getirdiği açıklamada, dü iklim ilişkilerinde yaşanmış olan gerilimden Macron'un mesul bulunduğunu söyledi.
Macron'un cumhur reisi olmaksızın önce, kendisinin sömürgeyle veya Cezayir halas savaşıyla alakası olmadığını dediğini aktaran Lunisi, "Göreve geldikten sonradan ödünleme vereceğini ve belgelik dosyasını kapatacağını düşünüyorduk lakin Macron, Elysee Sarayı'ndan mevrut baskıları ve lobileri bahane namına gösterdi." dedi.
Lunisi, laflarını şu şekilde sürdürdü:
"Ancak gerçek antika olan, Macron'un, Fransız sömürgesinden evvela Cezayir ulusu olmadığını tez ederek ve 'Harki'ler (bağımsızlık mücadelesi esnasında öz halklarına huzur Fransa saflarında savaşçı Cezayirliler) ile 'kara ayaklar'ı (sömürge eskiden Cezayir'e yerleşen Avrupalılar) onurlandırarak, Cezayir'i kışkırtılmış ika pozisyonuna geçmesidir."
Lunisi, Macron'un, Cezayir'in kârlı ve ciddi bölgelerde aşırı şişman bedeller ödemesi karşılığında belgelik belgeleri dair ödünleme vereceğini savunarak şunları kaydetti:
"Bu tavizler ortada Cezayir pazarının Fransız mallarının tekelinde kalması, Cezayir'in ilişkilerini çeşitlendirmekten ve kendisini kârlı bağımlılıktan kurtaracak millî iktisat projesinden vazgeçmesi toprak alıyor. Cezayir, emektar sömürge gücünün menfaatlerini arkalamak müşterek öteki ifadeyle toy sömürge hedeflerini yapmak anlamına geldiği düşüncesince bunu ikrar etmiyor. Arşiv belgeleri ve millî akıl meselesinde süreci bu tıkıyor."
