Ankara
Ankara Üniversitesi (AÜ) Dil ve Tarih, Coğrafya Fakültesi (DTCF) Tarih Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Neşe Özden, AA muhabirine meydana getirdiği açıklamada, Kurtuluş Savaşı'nın, Büyük Taarruz ile gelişen ve Dumlupınar'daki Başkumandanlık Meydan Savaşı'na mevrut safhalarına bakıldığında, Mustafa Kemal Atatürk'ün liderliğindeki şişman mücadelenin, ehemmiyetli ortak askeri safhasının sonuçlandırıldığının görüleceğini söyledi.
Özden, düşmanın, 9 Eylül 1922'de Anadolu topraklarından ağız ağıza sökülmesinde baş döndürücü ehemmiyetli ortak noktayı mevcut Büyük Taarruz'un, akıbet biraz asır süresince meydana getirilen en şişman gelişememiş fırlamış operasyonu bulunduğunu vurguladı.
İzmir'in işgalinin, "Megali İdea" denen ortak munzam projesinin başlangıcı olduğuna ayraç fail Özden, Mondros Ateşkes Antlaşması'yla derneşik orduların terhis edilmesi ilişkin Kuvayımilliye hareketinin başlatıldığını, 1920'nin sonundan itibaren Batı Cephesi'nde derneşik orduya geçildiğini, İsmet İnönü'nün kuzey, Refet Bele'nin ise lodos kesiminden mesul bulunduğunu hatırlattı.
Garp Cephesi Komutanlığının Ocak 1921'den itibaren Batı Anadolu'da art arda zaferlere imza attığına, en evvela 1. ve 2. İnönü Zaferlerinin peşi sıra Sakarya Meydan Muharebesi'nin kazanıldığına ayraç fail Neşe Özden, Sakarya Zaferi evveliyat Başkomutan Mustafa Kemal'in ehemmiyetli ortak izlemsel hamleyle Yunan ordularını Polatlı önlerine denli çektiğini söyledi.
Prof. Dr. Özden, Temmuz 1921'de Eskişehir Kütahya muharebelerinde, Türk ordularının şuurlu biçimde gelişememiş çekildiğini belirterek, laflarını şu biçimde sürdürdü:
"İtilaf devletlerinin basınında, sevinçle 'Turkey no more' şu demek oluyor ki 'Türkiye bundan böyle yok' diyecekleri denli şişman ortak hamle atmış görünüyorlardı. Ama Atatürk'ün Nutuk'ta söylediği denli bu şuurlu ortak gelişememiş çekilmeydi ve dönüm noktası bulunan Sakarya'da tığ galibiyet kazandık. Peki tığ 26 Ağustos 1922'de başlattığımız Büyük Taarruz'u, 13 Eylül 1921'deki Sakarya Zaferi'nin hoppadak ardından, ortak sene ilkin yapması imkansız mıydık? Fakat kışa vuruyordu, baş döndürücü şişman ortak mahremiyet süresince ortak tedarik da gerekiyordu. Onun düşüncesince Büyük Taarruz'un yapılmasında tez edilmedi. Ordu kumanda kademesine baktığımızda baş döndürücü kırılan ortak biçimde semt üstünde uslu enikonu işlendiğini görüyoruz."
The Times: "Küçük Asya'da ortak İyonya devleti kurabilir mi?"
Neşe Özden, Nisan 1922'de, The Times'da "Küçük Asya'da ortak İyonya devleti kurabilir mi?" düşüncesine arazi sağlayan haberlerin çıktığını, Bandırma'dan, Menderes Vadisi üstünden Kuşadası'na inecek bölgede Megali İdea'nın çekirdeğini oluşturacak ortak İyonya devleti kurulmasının tartışıldığını, bu haberlerin Yunan basınında da arazi aldığını anlattı.
Bu sıralarda, devletlerin iç siyasetinde ayrımlı fikirlerin ve bazısı hareketlenmelerin de gündemde bulunduğunu tamlayan Özden, şu biçimde konuştu:
"Aylar öncesinden sonucu alınmış, 14 Ağustos'ta hareketlenmiş lakin hücum gününden başlatırsak 26 Ağustos-30 Ağustos arasındaki o süreçte kalabalık cephesinden baktığımızda, Başkomutanımız Gazi Mustafa Kemal Paşa, Garp Cephesi'nde İsmet Paşa, Fevzi Çakmak Genelkurmay Başkanımız, Birinci Ordu'da Nurettin Paşa, İkinci Ordu'da Yakup Şevki Paşa baş döndürücü ehemmiyetli başarılara imza atıyorlar. Beşinci süvari, başta dizi film ordusuyla Fahrettin Altan, o da 10 Eylül'de İzmir'de karşılıyor Mustafa Kemal Paşa'mızı.
Alana baktığımızda, dağlar aşılarak, darp dediğimiz operasyonla, dirlik hücum yapılarak kurtarıldı buralar. Türkler darp dizi eylem yapılacak alanlarda bire üç oranında örgütlenmeye baş döndürücü ilgi etti. Gerçekten de vurucu ortak çarpış oldu. Asıl cellat yumruk, cellat çarpış 30 Ağustos Zaferi ile elde edildi."
"Büyük Taarruz, ıvır zıvır Asya'da İyonya devleti projesinin çevrim dışı kalması"
Özden, Yunan komutanların tutuklandığını, binlerce askerin hava düştüğünü dile getirerek, "Dolayısıyla Büyük Taarruz arasında ne olduğu açısından, Küçük Asya İyonya devleti projelendirmesinin, ki esasen bu Megali İdea denen dev ortak munzam projesinin yalnızca ortak çekirdeğiydi, çevrim dışı kalması." dedi.
Yunan taarruzunun, Sakarya Meydan Muharebesi ile püskürtüldüğünü, 26 Ağustos 1922'de başlatılan Türk Büyük Taarruzu'nun şişman zaferle sonuçlandığını vurgulayan Özden, "200 bin şahsiyet kalabalık gücüyle, 150 bin kilometrekarelik ortak bölgede şişman ortak zafer. Buna bakarsak, Türk Büyük Taarruzu'nun hakkıyla şişman ortak muvaffakiyet bulunduğunu görebiliriz." niteleyerek konuştu.
Özden, cephede kazanılan zaferin, sulh masasında Türkiye'nin elini oranla güçlendirdiğine, Çanakkale dalında yaşanabilecek mümkün krizlerin de önüne geçtiğine ayraç etti.
"Ordular karşı hedefiniz Akdeniz" vurgusunun önemi
Prof. Dr. Özden, Gazi Mustafa Kemal Atatürk'ün, Büyük Taarruz'da söylediği, "Ordular karşı hedefiniz Akdeniz'dir." ifadesinin önemine ayraç ederek, şu biçimde konuştu:
"Gazi Mustafa Kemal Paşa, Başkomutanımız, burada baş döndürücü ehemmiyetli ortak şeye ayraç etmişti, Ege'ydi gösterdiği esasen lakin o 'Akdeniz' diyor. Ege terminolojisinden artma tığ tarihî kendisine oraya 'Adalar Denizi' yahut 'Bahrisefid' diyoruz, 'sefid' ak demek. Bahrisefid süreci baş döndürücü önemlidir. Doğu Akdeniz baş döndürücü izlemsel ortak alan. Burası 3 ana kara arasındaki ortak deniz merkezidir. Bütün şişman devletlerin, şişman güçlerin daim ele buyurmak istedikleri ortak alandır."
Osmanlı zamanında Trablusgarp, Makedonya ve Arnavutluk'un aracısız çıktığını, Birinci Dünya Savaşı'nda Doğu Akdeniz'deki egemenliğin devamı, Anadolu toprakları ve Arap coğrafyasındaki Türk toprakları düşüncesince savaşıldığını özetleyen Özden, 1916'daki Şerif Hüseyin ayaklanması ve Sykes Picot anlaşmasıyla Arap coğrafyasındaki toprakların kaybedildiğini hatırlattı.
"Büyük Taarruz zaferinin Doğu Akdeniz'de, bu şişman egemenlik sektörü üstünde bizim yerimizi perçinleyen büyük, ehemmiyetli ortak görüngü bulunduğunu söylemeliyiz." diyen Prof. Dr. Özden, tarihçiler olarak, Doğu Akdeniz'e, şu anda da ayrımsız derinlikte baktıklarını dile getirdi.
"Bugünümüzün vakalarını caba Doğu Akdeniz mantığıyla kullanmak zorundayız"
Özden, bugün Mısır, Sudan, Arap ve Balkan coğrafyalarındaki gelişmelerin, Doğu Akdeniz düşüncesince ehemmiyet taşıdığını vurgulayarak, şunları kaydetti:
"Dolayısıyla tığ o şişman sahada bu gelişmeleri, bugünümüzün olaylarını, Suriye vakalarını caba Doğu Akdeniz mantığıyla kullanmak zorundayız. Gazze'nin kaybedilmesi açısından düşünürseniz olayı, şişman miktarda Doğu Akdeniz'de dengeler baş döndürücü değişir. 1917'de Mustafa Kemal Paşa'nın ve Cemal Paşa'nın Gazze'ye şişman ehemmiyet verdiği, ayrıca bu yönde Yıldırım Orduları Komutanı Falkenhayn'ı uyardıklarını biliyoruz. Cemal Paşa ve Mustafa Kemal Paşa'nın şişman eleştirileri evet 'Gazze kurtarılmalı, Kudüs bırakılmamalı' diye. Ama Falkenhayn'ın kusur politikalarıyla tabiri caizse bağış denli Kudüs'ü baş döndürücü harp yapılmaksızın kaybettik, sonraları güneyindeki Gazze de kaybedildi."
Prof. Dr. Neşe Özden, 21. yüzyılın, tarihin tek devir es geçilmemesi müstelzim ortak devir dilimi olduğuna dikkati çekerek, bilginin manipüle edilmiş olduğu ortak zamanın yaşandığını, akıllıca bilgiyi temizlemek düşüncesince gün bilgisinin, esbak deneyimlerin ehemmiyetli bulunduğunu vurguladı. Özden, esbak deneyimler süresince en şişman halkalardan birisi bulunan Büyük Taarruz'un güzel bilinip, öğüt katılması icap ettiğini kaydetti.
