Saraybosna
Ülkeyi bağımsızlığa götürücü plebisit ve peşi esna mevrut harp sonrası Bosna Hersek, bağımsızlığının 30. yılını kutluyor.
Demokratik Eylem Partisinin (SDA) ehemmiyetli isimlerinden Amila Omersoftic ve Aliya İzetbegoviç’in hususi koruması Nurudin İmamovic, AA muhabirlerine, Bosna Hersek’i bağımsızlığa götürücü plebisit üzerine açıklamalarda bulundu.
Bosna Hersek’in istiklaline ilişkin kararın alındığı devir SDA Yürütme Kurulu Üyesi bulunduğunu hatırlatan Omersoftic, şunları söyledi:
"Rahmetli Aliya, plebisit sorusunu hazırladı ve bizlerin fikirlerinin ne işe yaradığını bellemek istedi. Kendisine 'arkamızda kimin olduğunu' sordum. Herkes Amerika’nın bizi destekleyeceğini düşünüyordu. Ben ise Hırvatistan’ın bağımsızlığında ehemmiyetli gösteriş oynayan Almanya’dan dayanaklık etmek almaktan yanaydım.
Boşnakların referandumu biricik başlarına yapamayacağını anladığımızda, dönemin Dışişleri Bakanı Haris Silajdzic’i Papa’yı görüşme etmesi düşüncesince uğurladık. Cumhurbaşkanımız, Silajdzic’e, 'Papa, Katoliklere ne vereceksiniz? sanarak sorarsa Müslümanlara ne vereceksek aynı vereceğimizi anlatım edersin' dedi."
Omersoftic, plebisit düşüncesince arsıulusal toplumdan gözlemcilerin Saraybosna’ya geldiğini ve kendisinin de onlardan mesul bulunduğunu belirtti.
Referandumun güzel bulunduğunu ve gözlemcileri bulundukları otelden alıp şehri dolaştırma planı yaptığını fakat otelden mevrut birlikte telefonun şişman mesail oluşturduğunu dile getiren Omersoftic, şöyleki bitmeme etti:
"Otel resepsiyonu çeşidinden arandım. Gözlemcilerin dinlenmelik dalında olduğunu, otelde maskelenmiş ve silahlı insanların gezdiğini söylediler. Hemen otele gittim. Zamanın İçişleri Bakanı Avdo Hebib’i aradım, bana 'gözlemcileri bekâr bırakmamamı' söyledi. Hebib, otobüs ile gözlemcileri ikrar etmek düşüncesince yola çıktı. Onları havalimanına beslemek istiyorduk fakat Saraybosna barikatlar ile kapatılmış olduğu düşüncesince şehre girilemediğini öğrendik. Bir müddet sonraları Hebib geldi, evvel anda birbirimize uzun uzun baktık. Hebib, referandumun kahramanı olmuştu."
Omersoftic, "Referandum neticeleri düşüncesince sevinecek vaktimiz olmadı, elden peşi esna harp başladı" niteleyerek gelişigüzel ne derece harp beklentisi içre olmasalar da dobra biçimde örgütlü olduklarını kaydetti.
"Aliya’nın vefatına derece gelişigüzel devir yanındaydım"
1990 yılından 2003’teki vefatına derece gelişigüzel devir Aliya İzetbegoviç’in indinde bulunduğunu tamlayan hususi koruması İmamovic, Aliya ile 26 Mayıs 1990’da SDA’nın yapılış toplantısında tanıştığını anlattı.
İmamovic, “Rahmetli Aliya ve eşine referandumda zevcelik ettim. Bosna Hersek üstündeki bası aşırı birlikte tomar artmıştı, buna karşın referandumu gerçekleştirdik fakat ondan sonra Yugoslav Halk Ordusu'nun baskısı birlikte güzel arttı. 4 sene sürecek birlikte muharebeye gireceğimizi kimesne düşünmemişti.” ifadesini kullandı.
Bağımsızlık referandumu
Slovenya ve Hırvatistan'ın Yugoslavya’dan ayrılmalarının akabinde Bosna Hersek'te de istiklal referandumu sonucu alındı.
Bosnalı Sırpların şişman miktarda boykot ederek katılmadığı referandum, 29 Şubat-1 Mart 1992'de yapıldı. Halkın yüzdelik 64,31'inin sandığa gittiği ahali oylamasında beğenilen oyların yüzdelik 99,44'ü istiklal düşüncesince "evet" oldu. "Bağımsız" bulunan Bosna Hersek, 22 Mayıs 1992'de Birleşmiş Milletler (BM) üyeliğine ikrar edildi.
Bağımsızlık referandumunun elden akabinde Yugoslav Halk Ordusu'nun beraberinde Bosna Hersek ve Sırbistan'dan paramiliter Sırp birlikler, Müslüman Boşnaklara huzur budunsal doğruluk başlattı.
Bağımsız Bosna Hersek'in evvel cumhur reisi bulunan Boşnak şef Aliya İzetbegoviç'in liderliğinde ülkenin arazi bütünlüğünü, egemenliğini ve bağımsızlığını dayanaklık etmek olmak düşüncesince birlikte araya mevrut değişik dini ve budunsal kökenlerden Bosna Hersekliler, kuzeyde ve doğuda Sırplar, güneyde ve batıda ise Hırvatlarla uğraş etti.
Dayton Barış Anlaşması
İkinci Dünya Savaşı'ndan sonraları Avrupa'daki en şişman katliamların yaşandığı Bosna Savaşı, Dayton Barış Antlaşması ile sona erdi.
ABD'de eyyam devam eden müzakerelerin peşi esna 21 Kasım 1995'te parafe edilen antlaşma, 14 Aralık 1995'te ise Fransa'da Bosna Hersek Cumhurbaşkanı Aliya İzetbegoviç, Sırbistan Cumhurbaşkanı Slobodan Milosevic ve Hırvatistan Cumhurbaşkanı Franjo Tudjman çeşidinden yöntemince imzalandı.
Antlaşma ile Boşnak, Hırvat ve Sırplar "ülkenin müessis halkları" ikrar edildi.
