Batılı uzmanlar, Türkiye'deki depremlerin sığ derinlikte ortaya çıkan gücüne ayraç etti

Ankara

Deprem Jeoloğu Dr. Wendy Bohon ve University College London'da Deprembilim Uzmanı Dr. Stephen Hicks, "asrın felaketi" yerine nitelenen, tarz üssü Kahramanmaraş'ın Pazarcık ve Elbistan ilçeleri bulunan ve toplamda 10 ili etkileyen 7,7 ve 7,6 büyüklüğündeki depremlere bağlı AA muhabirine değerlendirmelerde bulundu.

Bohon, depremin meydana geldiği bölgenin, tektonik levhaların sınırında arazi alması zımnında sismik yerine aşırı çalışkan bulunduğunu söyleyerek dünyanın yüzeyinin az hâlâ birlikte husye kabuğu kabilinden müeddep birlikte kayaç kabuğuyla ciltli bulunduğunu dile getirdi.

Türkiye'nin çoğunun öteki şişman levhaların arasına itilmiş önemsiz birlikte resim bulunan Anadolu levhası üstünde oturduğunu anımsatan Bohon, "Yanındaki Arap levhası (Anadolu levhasını) kuzeye akla yatkın fevk akla yatkın itiyor ve bu da Anadolu levhasının batıya kaymasına sebep oluyor. Bu kayma, kırık süresince gerçekleşiyor. Bu depremlerin gelişigüzel ikisi de Doğu Anadolu fayı denilen kırık sistemlerinden birisi süresince meydana geldi." ifadesini kullandı.

Bohon, bu kırık sistemlerinden çevre bu alanda şişman depremler olmasının beklenebileceğini kaydederek "Bu aşırı şişman birlikte deprem. Bu semt 'doğrultu atımlı fay' ismi maruz birlikte fayın üzerindedir. Dünyanın dü parçası birbirinin yanından kayıyor. Bu, bu cins birlikte kırık düşüncesince şişman birlikte depremdir. Bu büyüklükte depremlerin hem Kuzey Anadolu faylarında bununla beraber Doğu Anadolu faylarında meydana gelmesini umuyoruz zira aşırı uzunlar." değerlendirmesinde bulundu.

Benzer birlikte ayrıksı kırık türünün de California'daki San Andreas fayı olduğuna dikkati çekici Bohon, o kırık üstünde de bu büyüklükte depremler olmasını beklediklerine ayraç etti.

Bohon, depremin dalgalarının topu topu dünyada algılandığını vurgulayarak şu ifadeleri kullandı:

"Bu dalgalar, o derece küçülür ki insanoğlu çeşidinden hissedilemezler ama gene de alıngan sismik aletlerce belirleme edilip kaydedilebilirler. Bu sismik aletler, birlikte insanoğlu saçı telinden hâlâ önemsiz bulunan arazi hareketlerini bile kaydedebilir ve algılayabilir. Evet, bu deprem Grönland'da da kaydedildi, topu topu dünyada kaydedildi. Ancak rastgele birlikte yönde mutlak biraz beniz kilometre hissedildi."

"Deprem yüzeyin tahminî 17,9 kilometre altındaydı ki bu nispetle sığdır"

"Bu deprem, yüzeyin tahminî 17,9 kilometre altındaydı ki bu nispetle sığdır. Bu, yüzeydeki insanların, arazi altında depremin meydana geldiği yere birlikte nevi benzeyen bulunduğu anlamına geliyor. Sarsıntının degaje birlikte bölgeye yaygın olmasının birlikte sebebi de buydu." diyen Bohon, bundan ötürü depremden aşırı sayıda ferdin etkilendiğini vurguladı.

Meydana mevrut dü depremin münasebetli olduğuna dikkati çekici Bohon, civar depremin kabuğun içerisindeki gerilimi değiştirdiğini ve ikinci depreme sebep bulunduğunu belirterek "Şimdi bu depremlerin gelişigüzel ikisinin de kişi dümdar şokları var. Artçı sarsıntılar, hemen şişman birlikte depremden sonradan meydana mevrut depremlerdir. Bunların günlerce, haftalarca, ayrıca aylarca bitmeme etmesini bekleyebiliriz, mahsus giderek hâlâ az sıklıkta olacaktır." ifadesini kullandı.

"Bu sonuç olaylar, evren çapında sabık asrın en şişman yön atımlı kırık depremlerinin kapsamına giriyor"

Dünyadaki en şişman depremlerin dalma-batma bölgesi sınırlarında 9'dan birlikte tomar büyüklükte meydana geldiğini kaydeden Bohon, şu halde bitmeme etti:

"Doğrultu atımlı faylar (yanlara akla yatkın kayan faylar) süresince meydana mevrut depremler, yitik zonu depremlerinden hâlâ küçüktür fakat gene de emniyetsiz oranda erke açığa çıkarır. Doğrultu atımlı faylar üstündeki eski depremler ortada San Andreas fayı üstündeki 7,9 büyüklüğündeki San Francisco depremi, 1957'deki 7,8 büyüklüğündeki Moğol depremi ve 1999'da 7,6 büyüklüğündeki İzmit depremi sayılabilir. Dolayısıyla bu sonuç olaylar, evren çapında sabık asrın en şişman yön atımlı kırık depremlerinin kapsamına giriyor."

"Bu en çirkin gidişat senaryosu"

University College London'da Deprembilim Uzmanı Dr. Stephen Hicks de depremin ebatlarına dikkati çekerek şunları söyledi:

"Dün sabahın er saatlerinde bu depremi gördüm, büyüklüklerini gördüm. Derinliği gördüm, yerini gördüm ve bunun çirkin olacağını düşündüm. Bu, en çirkin gidişat senaryosu. Bu, ilkin çirkin birlikte deprem zira sığ derinlikte meydana geldi, şu demek oluyor ki yüzeyin tahminî 10 kilometre altında. Bu, sarsıntının aşırı çelimli bulunduğu anlamına gelir. Çünkü sismik dalgalar yahut titreşimler yüzeye ulaştığında, enerjinin dağılması düşüncesince tam resmiyet yoktur."

Depremin Arap tektonik levhasının kuzeye, Avrupa ve Asya'ya akla yatkın daima hareketiyle ilişik bulunan Doğu Anadolu fayı süresince meydana geldiğini kaydeden Hicks, Türkiye'nin Anadolu levhaları üstünde oturmuş bulunduğu levhanın batıya akla yatkın akıntı buyurmak durumunda kaldığını dile getirdi.

Hicks, depremin hissedilme mesafesinin 1000 kilometre yöresinde olabileceğini belirterek "Bence hasarın şişman boyutu ve hararetli sarsıntı, alıngan faydan ve Türkiye'deki bir çok çok fayın bu halde kırılmasından kaynaklanıyor. Fayın dü tarafındaki dü blok kayayı birbirine akla yatkın ufki yerine akıntı ettiriyor." dedi.

Bölgede meydana gelebilecek dümdar şoklara ayraç fail Hicks, "Önümüzdeki haftalarda ve aylarda onlarca, binlerce, belki yüzlerce, beniz binlerce dümdar şoklar bekleyebiliriz. İyi çav şu ki; bunların bir çok çok önemsiz olacak ve mahsus hissedilmeyecek bile. Ancak hâlâ şişman dümdar şoklar düşüncesince halen birlikte belki var." sanarak konuştu.

Hicks, mavera taraftan bu dümdar şokların meydana yetişme hızının devir süresince üstel birlikte halde düşeceğini vurgulayarak, "Normalde hayattaki bir çok çok depremde, averaj yerine en şişman dümdar şok, anne şoktan birlikte ünite hâlâ küçüktür. Bu sebeple en şişman dümdar şokun 6,8 büyüklüğünde olmasını bekleyebilirdik." sanarak konuştu.

Afet yönetiminin önemine dikkati çekici Hicks, halen çöküntü altında bulunan müşterilerini kurtarmaya idman düşüncesince sahada kontrol istirdat ekiplerinin olması icap ettiğini fakat vakte huzur yarışın da bitmeme ettiğini vurguladı.

Hicks, depremin en aşırı etkilediği yerleri belirlemenin önemine ayraç ederek, kontrol istirdat ekiplerinin düzentileme yapabilmesi düşüncesince hâlâ şişman dümdar sarsıntıların yaşanmaması temennisinde bulundu.