Baki
2020'de zamanı yengi elde eden, 44 günde Ermenistan'ı yenik ederek kısaca 30 sene karışma altında mevcut ülkelerini kurtaran Azerbaycan, 2021'e zaferin alım çalım ve coşkusuyla girdi.
Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, harp zamanında yürüttüğü değerli politikayı 2021'de de sürdürdü ve 10 Kasım 2020'de Ermenistan ve Rusya ile imzalanan müselles bildirinin kusursuz kendisine uygulanması düşüncesince girişimlerini bitmeme ettirdi.
Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev ve Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan, 11 Ocak 2021'de Moskova'da yanında araya geldi ve üç lider, Karabağ'da Ermenistan'ın işgali zamanında kapanan tutum ve muvasala bağlantılarını canlandıracak eş bildiriye imza attı.
Bu bildiriyle rastgele üç devletin başvekil yardımcılarından oluşan eş emek vermek grubu kuruldu. Yıl zarfında nice defa güruh meydana getiren emek vermek grubu, Zengezur koridoru sanarak isimlendirilen, Ermenistan üstünden muvasala eliyle Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti'ne revan hattı, bire yanında sürede Ermenistan'ın da Azerbaycan topraklarından Rusya ve İran'a sert yolu üstünden erişimini konuştu.
Ermenistan Başbakanı Paşinyan, muvasala hatlarıyla ilgilendiren bildiriye imza atmasına karşın sene içerisinde iç kamuoyuna müteveccih icra ettiği açıklamalarda Azerbaycan'a kişi topraklarından minval vermeyecekleri anlamında açıklamalarda bulundu.
Azerbaycan, muvasala linkleri hususundaki diplomatik baskısını sürdürdü ve 26 Kasım'da baştan yanında araya mevrut Putin, Aliyev ve Paşinyan, uç hatlarının belirlenmesi düşüncesince mekanizmaların kurulması ve hem sert metodları hem de esmer yolu linkleri düşüncesince muteber olacak biçimde muvasala koridorlarının önündeki engelleri tahammül anlamında anlaştı.
Aliyev ve Paşinyan, sene içerisinde 3. defa yanında araya geldi. Bu defa açıklık icatçı Avrupa Birliği (AB) Konseyi Başkanı Charles Michel, mekan da Brüksel oldu. Görüşmede taraflar, sert yolu hatlarının restorasyonu dair geçim sağladıklarını doğrulama etti.
Türk-Rus Ortak Gözlem Merkezi açıldı
10 Kasım 2020'de imzalanan müselles deklerasyon gereği, Karabağ'da ateşkesin gözlemlenmesi şartıyla Türk ve Rus askerlerinin baş başa fariza yapacağı yanında merkezin kurulması öngörülüyordu.
İşgalden kurtarılan Ağdam kentinin Merzili köyü civarlarında kurulan Türk-Rus Ortak Gözlem Merkezi, 30 Ocak 2021'de faaliyete geçti.
Karabağ'ın imarı başlatıldı
Azerbaycan, 2021'de işgalden kurtarılan topraklarda çağdaş kentçilik ilkelerinin asliye alındığı şümullü bayındırlık emekleri başlattı.
İşgal zamanında 30 sene süresince Ermenilerce bozma edilen ve kuvvetsiz bırakılan, yanında sene evvela de hararetli çatışmaların yaşandığı bölge, bundan sonra "akıllı şehir" ve "akıllı köy" konseptli iskân birimlerinin, havalimanlarının ve yolların mensur edildiği, ekincilik alanlarının ekilmeye başlandığı yanında semt durumuna geldi.
Bölgede yaşama geçirilen evvela iri plan Fuzuli Uluslararası Havalimanı oldu. Temeli 14 Ocak 2021'de Cumhurbaşkanı Aliyev kabilinden atık hava meydanı en faziletli arsıulusal standartlara makul kendisine 8 ayda mensur edildi. "Karabağ'ın dünyaya oluşturulan kapısı" kendisine vasıflandırılan havalimanının açılışı Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın da katılımıyla 26 Ekim'de yapıldı. Cumhurbaşkanı Erdoğan, Fuzuli Uluslararası Havalimanı'na nazil evvela mevki başkanı oldu.
Azerbaycan ordusunun Şuşa'yı çevirmek düşüncesince dağlık ve ormanlık alanlardan izleme etmiş olduğu güzergahta mensur edilen ve "Zafer yolu" sanarak adlandırılan 101,5 kilometrelik esmer yolu tamamlandı ve faaliyete geçti.
İşgalden kurtarılan alanların tamamına benzeyen bölümüne canlılık hattı döşendi, şehirlere transformatör merkezleri yapıldı, bölgenin iri bölümüne genel ağ ulaştırıldı.
Türkiye ile münasebat müttefiklik düzeyine çıkarıldı
Türkiye ile Azerbaycan arasındaki ilişkiler, 2021'de henüz da geliştirilerek yanında yukarı düzeye çıkartıldı.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, 15 Haziran'da Karabağ'ın bayrak şehri Şuşa'yı görüşme ederek burada İlham Aliyev'le yanında araya geldi. Erdoğan ve Aliyev, dü ülkenin ilişkilerinin müttefiklik düzeyine çıkartıldığı "Şuşa Beyannamesine" imza attı.
Yıl içerisinde, senelerdir konuşulan Türkiye ile Azerbaycan ortada etiket kartlarıyla gezi konusu da gerçeğe dönüştü. İki diyar vatandaşları dünkü sima çipli etiket kartlarını kullanarak öbür ülkeye 90 güneş kalış devamlı vizesiz gezinsel gezi gerçekleştirebilecekleri yürütüm 1 Nisan 2021'de yürürlüğe girdi.
İran'la yaşanmış bulunan akse çözüldü
İran plakalı vasıtaların Karabağ'da Ermeni nüfusunun yaşamış olduğu ve iare kendisine Rus unsurlarının kontrolünde bulunan yerlere gayrikanuni gezi etmesi, Azerbaycan ile İran ortada huzursuzluğa sebep oldu.
Azerbaycan bu konudaki tepkisini 11 Ağustos'ta İran'a verdiği muhtıra ile belirtse de İran tırlarının Karabağ'a geçişi sürdü.
Azerbaycan uç muhafızları ve gümrükçüler, Ermenistan ile İran'ın bağlantısı sağlayıcı Gorus-Gafan yolunun Azerbaycan sınırlarından sabık kısımlarında arama noktaları kurdu. Buradan sabık İran tırlarından gümrük vergisi arzu edildi.
İran'da ise İsrail'in İran'ı dikiz etmek düşüncesince Azerbaycan'a ihsas ajanları ve askeri personel gönderdiğini kanıt edildi ve sınırda manevra başlatıldı.
Azerbaycanlı makamların girişimleri sonucu, İran, çoban ve vatandaşlarına Azerbaycan yasaları ile arazi bütünlüğüne hürmet göstermeleri ve Karabağ'a girmemeleri çağrısında bulundu. Bu davet cihazı can alıcı oldu. İran plakalı araçlarla Karabağ'a nakliyat durduruldu.
İki diyar arasındaki gerilim de Azerbaycan'ın diplomatik çabaları kararı sona erdi. Azerbaycan Cumhurbaşkanı Aliyev ile İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi, Türkmenistan'da planlı Ekonomik İşbirliği Teşkilatı (EİT) 15. Zirvesi'nde yanında araya gelmiş şekilde sorunları beniz yüze konuştu.
İran Dışişleri Bakanı Hüseyin Emir Abdullahiyan, Azerbaycan ile gerginliği geride bıraktıklarını açıkladı.
