Ankara
AA muhabirinin derlediği bilgilere göre, ayçiçeği ihracatında en önde AB devletleri ve Rusya gelirken, savaşın dengeleri değiştirebileceği kestirim ediliyor.
Türkiye'nin aut tecim hacminde toplanmış 40 bilyon dolarla ehemmiyetli yere cemaat dü ülkedeki gelişmelerin, Türkiye'yi de etkileyebileceği öngörülüyor. Rus limanlarından yağ dü canlı 16 Türk gemisinin çıkışına müsaade verilmemesi de bu hale ehemmiyetli müşterek kalıp dokuma ediyor.
Tarım ve Orman Bakanlığı, savaş yardımıyla bitkisel yağ arzında dava yaşanmaması düşüncesince herhangi müşterek ayrışık tedbiri alırken, ayçiçeği ithalatında seçenek alışveriş namına Bulgaristan, Moldova, Romanya ve Arjantin'in öne çıkması bekleniyor.
Resmi Gazete'de piyasaya sürülen Cumhurbaşkanı Kararı ile Rusya-Ukrayna Savaşı zımnında ayçiçeği tedarikinde yaşanabilecek sıkıntıların önüne devredilmek düşüncesince ikame yağlarda gümrük vergisi 30 Haziran'a denli sıfırlandı. Soya, palm yağı, ayçiçeği tohumu, aspir yahut hav tohumu yağları, rep, kolza, hardal düşman ile gayrı bitkisel çakılı sert ve hazır para yağlarda (jojoba düşman hariç) gümrük vergisi alınmayacak.
"Karadeniz havzası yağlı tohum tedbir noktası"
Bitkisel Yağ Sanayicileri Derneği Başkanı Tahir Büyükhelvacıgil, AA muhabirine, Türkiye'de bitkisel yağ alanı kütlesinin 9 bilyon dolar bulunduğunu ve yağlı tohumların, Türkiye'nin ithalatı ortamında evvel 10'da toprak aldığını söyledi.
Türkiye'nin idmansız bap bakımından yüzdelik 75 dışa basıcı bulunduğunu tamlayan Büyükhelvacıgil, "Yıllık 2,5-3 milyon tonluk yağlı tohum ihtiyacımızın 1,7 milyon tonu devletimizde üretilebiliyor. Rusya ve Ukrayna ilkin edinmek üzere, Karadeniz havzasından yoğunlukla ayçiçeği ve idmansız yağ ithal ediyoruz. Karadeniz havzası, çabucak bizim değil Orta Doğu müdahale aşırı sayıda ülkenin de yağlı tohum tedbir noktasıdır." dedi.
Büyükhelvacıgil, çelimsiz müşterek müddet evvela tonu 1400 dolar bulunan yağ fiyatlarının arsıulusal piyasalarda 2 bin dolara ulaştığına dikkati çekerek, idmansız bap dair da sıkıntıların başladığını anlatım etti.
Pazar çeşitlendirme emekleri çabucak bitmeme ediyor
Rusya ve Ukrayna'dan siparişlerinin bulunmuş yer aldığı 15-16 geminin Karadeniz limanlarından çıkışının sağlanması noktasında aceleci hal beklediklerini tamlayan Büyükhelvacıgil, şöyleki bitmeme etti:
"Sektörün idmansız çiçek düşman ithalatında anahtar noktalardan bir tanesi Azak Denizi. Siparişlerimizin çoğunluğu da Rostov Limanı'ndan gemilere yüklenmektedir. Rusya'nın kontrolündeki bu alanda arbede ve huzursuzluğun de etkisiyle kargo gemilerinin çıkışına müsaade verilmiyor. Dolayısıyla Rusya resmi makamlarıyla, Ticaret ve Dışişleri bakanlıklarımız ile Rusya Büyükelçiliğimiz gözetiminde girişimlerde bulunulması gerekiyor. Ticaret Bakanlığı dışalım Genel Müdürlüğüne resmi sahra göndererek hali paylaştık ve bu probleminin aceleci çözümü düşüncesince dayanak istedik."
Türkiye'nin yağ stoklarının halkın ihtiyacını karşılayacak kurda bulunduğunu bildiren Büyükhelvacıgil, yağ arzının güvenliğinin sağlanması düşüncesince büyüklük ve hususi sektörle teşrikimesai ortamında mühim müşterek emek vermek yürüttüklerini söyledi.
Yağlı tohum ve idmansız yağ tedbir noktalarını ve hariç alım pazarlarını çeşitlendirme çalışmalarının sürdüğünü vurgulayan Büyükhelvacıgil, şunları kaydetti:
"Moldova, Bulgaristan derece semt ülkelerinden idmansız bap tedbir edilmesi düşüncesince girişimlerimiz sürmektedir. Güney ABD ve Arjantin ilkin edinmek neredeyse birtakımı ülkelerden ayçiçeği alımları, ABD ve Kanada derece ülkelerden de gayrı yağlı tohum ve idmansız yağ alımları düşüncesince görüşmeler yapılmaktadır. Mısır aslı yağı, soya fasulyesi fasulyesi yağı, kanola düşman derece yağları da mahveden metodları arasına oyulgamak ve yağ tüketimin çeşitliliğinin sağlanması da ehemmiyetli müşterek noktadır. Bu husus, idmansız bap tedbir kanallarımızın da seçenekli bir hale gelmesini sağlayacaktır."
"Kişi başı salname yağ tüketimi 5 litre azalabilir"
AVES Enerji ve Yağ Yönetim Kurulu Başkanı Senan İdin de Türkiye'ye ilişik yağ dü canlı gemilerin Azak Denizi'nden çıkışına müsaade verilmemesinin negatif neticeler doğurabileceğini söyledi.
Türkiye'nin salname yağ tüketiminin kestirmece 1 milyon 350 bin titrem yöresinde bulunduğunu tamlayan İdin, "Türkiye'de salname yağ tüketiminin 450 bin tonu Rusya'dan ithal ediliyor. Savaş bitmeme ederse insan başı salname yağ tüketimi 5 litre azalabilir." dedi.
Dünyanın en şişman idmansız ayçiçek düşman tedarikçilerinin Rusya ve Ukrayna bulunduğunu dile getiren İdin, şunları anlatım etti:
"Bu dü iklim de savaş şeklinde yer aldığı düşüncesince seçenek namına değerlendirebileceğimiz alışveriş bulunmayan denecek denli azdır. Bulgaristan ve Romanya seçenek müşterek pınar olabilirdi ancak bu dü iklim de coğrafi konumlarından çevre Avrupa'daki açığı kapatacaklardır. Ham yağ tedariki tevakkuf noktasına geldiği düşüncesince fiyatlar yüzdelik 35 arttı. Tedarikin yeniden başlaması yerinde fiyatların alışılagelen seyrine döneceğini ve bu durumun muvakkat bulunduğunu düşünüyorum. Bu konudaki tavsiyem, ürkü yapılmaması, her insanın elindekini kullanımı ve istif boyutunda alış yapılmamasıdır."
Türkiye'de ayçiçeği istihsal rakamları
Türkiye, ayçiçeğinde yüzdelik 60 seviyesinde kendine ehliyetli konumda bulunuyor.
Ülkenin mendil ayçiçeği ekiliş alanları 2015 senesinde 5,6 milyon dekar iken 2020'de yüzdelik 17 artarak 6,5 milyon dekara yükseldi. Aynı devirde 1,45 milyon titrem bulunan mendil ayçiçeği üretimi ise 1,9 milyon tona ulaştı. 2021 üretimi ise müşterek geçmiş yıla gereğince yüzdelik 16,8'lik artışla 2,42 milyon tona terfian Cumhuriyet tarihinin rekorunu kırdı.
Türkiye'de ayçiçeği üretiminin derin namına yapıldığı vilayetler sırası ile Tekirdağ, Konya, Edirne, Kırklareli ve Adana. Bu iller, toplanmış üretimin yüzdelik 68'ini karşıladı.
2020-2021 sezonunda ayçiçeği ithalatının yüzdelik 50,6'sı Rusya'dan, yüzdelik 14,6'sı ise Ukrayna'dan gerçekleştirildi.
Türkiye, 2021 bakımından 668 bin titrem ayçiçeği tohumu ve 820 bin titrem ayçiçeği idmansız düşman ithal ederken, 461 bin titrem arıtılmış çiçek düşman ihraç etti.
Dünya ayçiçeği piyasası
2021-2022 marketing senesinde dünyada yağlı tohum istihsal miktarının 619 milyon titrem olabileceği kestirim edilmiş ve toplanmış üretimin yüzdelik 60,2'sini soya, yüzdelik 11,2'sini kolza ve yüzdelik 9,2'sini ayçiçeği oluşturmuştu.
Söz konusu devirde yağlı tohum üretiminde yüzdelik 30,5'lik artma sağlanırken, en şişman artış, yüzdelik 63,7 ile ayçiçeğinde gerçekleşmişti.
Savaş evveliyat meydana getirilen değerlendirmelerde ise bu mevsim evren ayçiçeği üretiminin Ukrayna, Rusya ve AB'deki artışa ilişkin namına 57,3 milyon tonla üstün dereceli ölçüde olabileceği öngörülmüştü.
