Ankara
Araştırmacı edip Muhammed Lutfi Türkcan, AUKUS ve QUAD girişimlerini Çin'i Hint Pasifik alanında Amerika öncülüğünde muvazene çabası şekilde değerlendirdi.
Türkcan, TRT World Research Center'da kaleme almış bulunduğu "AUKUS ve Güç Politikaları Dengesi'nin Dönüşü" başlıklı yazısında AUKUS anlaşmasıyla açılan diyalekt koalisyonu iç ve aut muvazene kavramlarıyla açıkladı.
Muhammed Lutfi Türkcan'ın bahsetmiş bulunduğu iç dengeleme, tehditler karşısında yalnız başına yetebilmek düşüncesince iktisadi ve askeri gücü geliştirerek gücü artırmayı hedefleyen mevki faaliyetlerini içerirken bahis konusu gelişmenin, askeri modernizasyon, evcil defans endüstri yatırımları ve iktisadi çıktıların artırılmasıyla beklenen olabildiği tabir ediliyor.
Dış dengeleme, devletin kuma müşterek tehdide erinç koalisyonlara katılarak çelim kabiliyetlerini açık açık çoğaltma çabalarını kapsıyor. Her ne denli iç muvazene elan emin bulunduğu düşüncesiyle ülkeler düşüncesince evvela yeğleme şekilde görülse de ehliyetsiz kalındığında ülkeler aut dengelemeye de başvurulabiliyor.
Söz konusu kavramların ışığında AUKUS anlaşmasının imzalanması, İngiltere ve Avustralya'nın da katılmış bulunduğu Çin'in Hint Pasifik alanında hükümran çelim olma girişimlerini engellemeye müteveccih Amerika öncülüğündeki müşterek muvazene çabası şekilde düşünülebilir.
ABD yönetimi, Çin'in iddialı faaliyetlerini hem liderliğini meydana getirdiği arsıulusal düzene hem de denizaşırı çıkarlarına erinç gözdağı şekilde algıladığını ortaya koymuştu. Çin'in iktisadi gelişiminin yanı esna müşterek çokluk gücü şekilde ortaya çıkması ABD'nin bölgedeki endişelerini elan da derinleştirdi.
Çin yönetiminin ilkin Tayvan'a erinç yürüttüğü saldırgan politikaları ve akıbet devirde Güney Çin Denizi'nde küsurat faaliyetleri, Çin'in Hint-Pasifik alanına bilge olma girişimleri şekilde ikrar ediliyor. Bu bağlamda, Çin'e erinç oluşan ve değişik küsurat gözdağı algısı yardımıyla ABD'nin AUKUS aracılığıyla Çin'e erinç stabilizatör müşterek partner yönetim hükûmeti ihdas inisiyatifini üstlendiği söylenebilir.
Güç dengesi nazariye beklentilerinin tersine Asya ülkeleri, Çin'in yükselişine erinç stabilizatör faaliyetlere katılmazken kusursuz tersine Çin ile baş başa cereyan ediyor görünüyor. Bu bağlamda, Çin'in küsurat gücüne karşın bölgedeki nice ülke, ilkin iktisadi açıdan Çin ile dobra ilgiler geliştirdi.
- Çin-Avustralya gerilimi
Öte taraftan Avustralya'nın 2018'de Huawei 5G kullanımını yasaklayıcı kararı, Pekin yönetimiyle ilişkilerde gerilime hastalık bulunan başat gelişmelerden bir tanesiydi ve Çin'in namına erinç şekilde algıladığı "yabancı dahil karşıtı yasa" da dü dünya arasındaki iplerin gerilmesine hastalık olmuştu.
Avustralya Başbakanı Scott Morrison, müstevli zımnında defaatle Çin yönetimini suçlayan zamanın Amerika Başkanı Donald Trump'ın dayanak noktası vererek Kovid-19'un kökeni erinç arsıulusal müşterek sormaca çağrısında bulunması ilişkileri elan da kötüleştirmişti.
Söz konusu gelişmelere tepkime şekilde Çin, Avustralya'dan mevrut mey ve yemlik ithalatını sınırlandırmayı ve faziletli rüsum getirmeyi amaçlayan iktisadi müeyyide kampanyası başlatmıştı.
Çin'in Avustralya gözetiminde gözdağı şekilde algılanmasına araştırma görevlisi bulunan iktisadi baskı, Canberra yönetiminin Amerika öncülüğündeki asayiş koalisyonuna iltihak sonucunda açacak rolü görmüş bulunduğu ikrar ediliyor.
Dörtlü Güvenlik Diyaloğu
ABD'nin Çin'in yükselişine erinç koyma çabalarının AUKUS ile sınırlanmış olmadığı, Washington'ın, Çin'in Amerika karşısında güçlendiği tutum ve uygulayım bilimi denli güvenlikle ilişik sıfır mevzularda semt ülkeleriyle i birliğini de yoğunlaştırdığı tabir ediliyor. ABD, Avustralya, Hindistan ve Japonya arasındaki Dörtlü Güvenlik Diyaloğu (QUAD), şişman çelim rekabetinin hızlandığı sürede en ehemmiyetli gruplaşmalardan bir tanesi denli görünüyor.
Temelleri 2004'te Hint Okyanusu tsunamisine iane çabalarının müşterek parçası şekilde ortaya çıkan QUAD'ın benzeri düşüncelere cemaat ülkeler çeşidinden tavsiye edilen ve geliştirilen "Özgür ve Açık Hint-Pasifik" (FOIP) vizyonunun müşterek bileşeni şekilde düşünülebilir.
Dönemin Japonya Başbakanı Shinzo Abe'nin önerisinin peşi esna kurulan QUAD'ın evvela resmi güruh 2007'de yapılmıştı.
Hem QUAD hem de AUKUS'un rakip gruplaşmalar olmaktan ziyade, Çin'e erinç diyalekt düzeni siper düşüncesi çevresinde ulusları müşterek araya getirmeyi amaçlayan Amerika liderliğindeki "Özgür ve Açık Hint-Pasifik" stratejisinin ciddi bileşenleri şekilde görülüyor.
AUKUS'un bölgenin güvenliği düşüncesince ehemmiyet bildirme ederken QUAD ise Çin'in koskoca iktisadi nüfuzu ve teknolojik üstünlüğü yardımıyla avantajlı bulunduğu tutum ve gelişen teknolojiler sahalarında Çin ile rakiplik düşüncesince ciddi gösteriş oynuyor.
Türkcan'a uyarınca ABD, benzeri düşünen ülkelerle ortaklıkları güçlendirerek Çin'e erinç koyma çabalarını hızlandırırken AUKUS dair Fransa denli müttefiklerini yabancılaştırma riskini hücre alıyor.
ABD-Fransa tahtelbahir gerilimi
AUKUS anlaşmasının imzalanmasıyla, dizel motorlu denizaltıların yapımı düşüncesince Avustralya ile 66 bilyon dolarlık müşterek sözleşmeyi kaybeden Fransa'nın küskün bulunduğu belirtiliyor.
Anlaşma, Fransa'ya imzalanmadan beş altı sayaç evvela bildirilmişti. Bu nedenle, Fransız Dışişleri Bakanı anlaşmayı 'arkadan bıçaklama' şekilde vasıflandırmış ve hükümet hem Washington hem de Canberra'daki büyükelçilerini arka çağırmıştı. Fransa için, denizaşırı toprakları yardımıyla Hint-Pasifik, 1,5 milyon Fransız yurttaşı ve 8 bin askeri içeren ehemmiyetli müşterek izlemsel ve iktisadi bölge. Ek olarak, Fransa'nın mahsus iktisadi bölgelerinin yüzdelik 93'ü Hint-Pasifik'te bulunuyor.
Bu hareketin sadece Amerika ile Fransa arasındaki çatlağı tamik riskini artırmadığını yazan Türkcan, tamlanan niyetlere karşın akıbet cereyan bire müşterek sürede ABD'nin güvenilirliğinin itibarını da zedelediğini tabir etti.
ABD ve Fransa arasındaki düet gerginlik azalmış denli görünse de bu görüngü bire müşterek sürede arsıulusal ortamda çabucak mütebeddil dinamiklerin, derinliğine süredir imtiyazlı statüye cemaat bulunan devletlerin, acemi güçlük karşısında statülerinin elan az makbul duruma gelebileceği gerçeğiyle yüzleşmesini gerektirecek müşterek gestalt ortaya çıkarabileceğini de gösteriyor.
Bu bağlamda Türkcan, ABD'nin AUKUS periyodunu ele alış biçimini, Washington'un mütebeddil izlemsel evleviyet ve çıkarlarının yanı esna belli başlı ortaklıklar, koalisyonlar ve kurumlara sunulan önemdeki kaymaların müşterek işareti şekilde değerlendirdi.
Türkcan, Çin'in Amerika liderliğindeki koalisyonlara erinç stabilizatör koalisyonlar kurmaya emek harcaması olasılığının faziletli bulunduğunu vurgulayarak Pekin'in, onları yansız geçirmek ve ayrıca Çin kampına katılmalarını iletmek düşüncesince yeregeçen ve kazık yaklaşımıyla Amerika liderliğindeki koalisyonun üyeleri ortada müşterek hasretlik çıkarmaya da çalışabileceğini belirtti.
Çin'in koskoca iktisadi kaynakları ve coğrafi yakınlığı cezaevi önüne alındığında, semt devletleri ABD'nin zat adlarına bunu yapacağı umuduyla Çin'e aracısız erinç çıkmaktan sakınma eğiliminde olabilir.
Dolayısıyla Çin'in endamsız ve derinliğine vadede elbette tepkime vereceği, Amerika politikasının gidişatı düşüncesince belirleyici olacaktır.
Türkcan, ABD'nin hamlelerinin çatışmaların şiddetlenerek bölgedeki sulh ve istikrarın ortadan kalkmasına hastalık bulunduğu düşünülürse, semt ülkelerinin şişman çelim rekabetinden ırak durmaya çalışmanın yollarını aramalarının beklenebileceğini tabir ederken semt ülkelerinin AUKUS koalisyonuna verdikleri tepkilerin de farklılaştığının altını çizdi. Filipinler bahis konusu defans paktını desteklerken Endonezya ve Malezya muhtemel müşterek silahlanma yarışı dair endişelerini dile getirdi.
