Ankara
Türk siyasi evveliyatına "Postmodern darbe" şekilde sabık 28 Şubat 1997'deki Milli Güvenlik Kurulu (MGK) toplantısının üstünden 25 sene geçti.
AA muhabirinin derlediği bilgilere göre, rahmetli Necmettin Erbakan'ın başbakanlığında, Refah Partisi (RP) ve Doğru Yol Partisi'nce (DYP) kurulan 54. Hükümet, 28 Haziran 1996'da iklim yönetimine geçti.
DYP Genel Başkanı Tansu Çiller'in Başbakan Yardımcısı ve Dışişleri Bakanı şekilde fariza almış yer aldığı Hükümet, "rejimi zılgıt ettiği" iddiasıyla tartışmaların odağı oldu.
Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı, Erbakan'ın, 24 Ocak 1997'de Kayseri'ye icra ettiği yolculuk sırasında, yegâne tip kıyafet giyip ezik takan il örgütü görevlileriyle ilişik partiye uyarıda bulundu. Söz konusu durumun "Siyasi Partiler Yasası'na karşıt olduğunu" tamlayan Başsavcılık, RP Kayseri İl Yönetim Kurulunun 30 devir süresince görevden el çektirilmesini istedi.
Başsavcılılık, "fesih işleminin yapılmaması halinde, RP kendince yama istemiyle sorun açılacağını" da partiye bildirdi.
RP'li Sincan Belediye Başkanı Bekir Yıldız'ın 31 Ocak 1997'de düzenlemiş yer aldığı "Kudüs Gecesi"nde İran'ın Ankara Büyükelçisi Muhammed Rıza Bagheri'nin de katılarak ortak söz yapması ve sergilenen gösteriler, "rejim tartışmalarını" henüz da alevlenmesine sebep oldu.
Başbakan Erbakan, 1 Şubat 1997'de itirazlara ve DYP'li kimi bakanların "imza atmayız" tepkisine karşın "üniversitelerde başörtüsünü başıboş bırakan" kararnameyi Bakanlar Kurulunda imzaya açtı.
"Tanklar, Sincan'dan geçti"
Ankara Cumhuriyet Başsavcılığı ve Devlet Güvenlik Mahkemesi (DGM) Başsavcılığı, tepkilere defa açan "Kudüs Gecesi"ni düzenleyen RP'li Belediye Başkanı Yıldız kendince 2 Şubat 1997'de değişik anket başlattı.
Bu gecede mütekellim İran'ın Ankara Büyükelçisi Bagheri, 3 Şubat 1997'de Dışişleri Bakanlığına çağrılarak gıcırtı edildi.
Bu arada, 28 Şubat sürecinde hafızalara elde eden "Sincan'dan tankların geçmesi" vakası yaşandı.
Sincan'da 4 Şubat 1997'de 15 tank ve 20 kariyer, ilçeden geçerek Yenikent'teki manevra bölgesine gitti.
"Askerin uyarısı" şekilde değerlendirilen bu gelişme, Sincanlılar çeşidinden "darbe oluyor" gibi algılanarak, şaşkınlığa defa açtı.
"Siyasi tartışmalara defa açtı"
Yaşanan gelişmeler üstüne harekete sabık zamanın İçişleri Bakanı Meral Akşener, Sincan'dan tankların geçmiş yer aldığı devir Belediye Başkanı Yıldız'ı görevden uzaklaştırdı.
Ankara DGM'deki sorgusunun arkası sıra Terörle Mücadele Şubesince gözaltına tahsil edilen Yıldız, beraberindeki 9 kişiyle "yasa dışı silahlı çeteye yardım, halkı gayz ve düşmanlığa tahrik" iddiasıyla tutuklandı.
Yaşananlar, zamanın Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel'in de karışma yer aldığı ağırbaşlı siyasi tartışmalara sebep oldu.
Dönemin Başbakan Yardımcısı Tansu Çiller'in yaşanmış olan süreçten duyduğu hastalığı Başbakan Erbakan'a iletmesi ve sonrasındaki gelişmeler, ortak yönetim ortakları ortada sorunlara defa açtı.
"Demirel: Türkiye'nin diyet meselesi yok"
Siyasiler ortada yaşanmış olan gerginlik, kamuoyuna da yansıdı. Bu kapsamda, çıplak maşer örgütlerinin eş temsilcileri çeşidinden Ankara'da açık katılımlı ortak miting düzenlendi.
İran Büyükelçisi Bagheri ise Kudüs Gecesi'ndeki konuşmalarının arkası sıra kalan tepkiler üstüne ülkesine görmek mecburiyetinde kaldı.
Kudüs Gecesi'nden 4 devir sonradan İçişleri Bakanlığına ortak kır gönderen zamanın Cumhurbaşkanı Demirel, "Belediyelerdeki köktendinci kadrolaşmanın hemen incelenmesini" istedi. Bunun üstüne İçişleri Bakanı Meral Akşener, valiliklere gönderilmiş yer aldığı yazıda "Cumhurbaşkanı'na bilgelik tanınmak üzere" mevzunun araştırılması emirini verdi.
Başbakan Erbakan, 21 Şubat 1997'de Cumhurbaşkanı Demirel ile icra ettiği söz ondan sonra "Türkiye'nin diyet meselesi yok." açıklaması yaptı.
Aynı gün, Washington'da Türk-ABD Konseyi kapanış balosunda mütekellim zamanın Genelkurmay İkinci Başkanı Orgeneral Çevik Bir, senelerce zihinlerden silinmeyecek "Sincan'da demokrasiye denge ayarı yaptık." ifadelerini kullandı.
"8 sayaç 45 dakikalık tarihi toplantı"
Tartışmaların en koyu döneminde, Cumhurbaşkanı Demirel'in 26 Şubat'ta Başbakan Erbakan'a "rejim dair endişelerini dile getiren ortak name gönderdiği" otaya çıktı.
Yaşanan topu topu bu gelişmelerin ışığında, 28 Şubat 1997'de MGK, Cumhurbaşkanı Demirel'in başkanlığında toplandı.
MGK tarihinin en derinliğine toplantılarından bir tanesi olan, Türkiye'ye siyasi ve maşeri manada dünkü ortak doğrultu çizen bu toplantı, 8 sayaç 45 dakika sürdü. Çankaya Köşkü'nde sayaç 15.10'da başlamış olan toplantı, sayaç 23.55'te sona erdi.
MGK toplantısına Başbakan Necmettin Erbakan, Genelkurmay Başkanı Orgeneral İsmail Hakkı Karadayı, Dışişleri Bakanı ve Başbakan Yardımcısı Tansu Çiller, Milli Savunma Bakanı Turhan Tayan, İçişleri Bakanı Meral Akşener ile Kara Kuvvetleri Komutanı Orgeneral Hikmet Köksal, Deniz Kuvvetleri Komutanı Oramiral Güven Erkaya, Hava Kuvvetleri Komutanı Orgeneral Ahmet Çörekçi, Jandarma Genel Komutanı Orgeneral Teoman Koman ve MGK Genel Sekreteri Orgeneral İlhan Kılıç da katıldı.
Toplantıda, MİT Müsteşarı Sönmez Köksal, Dışişleri Bakanlığı Müsteşarı Onur Öymen, Emniyet Genel Müdürü Alaaddin Yüksel, Olağanüstü Hal Bölge Valisi Necati Bilican ve Cumhurbaşkanlığı Genel Sekreteri Necdet Seçkinöz, Genelkurmay İstihbarat Başkanı Korgeneral Çetin Taner ile MGK Genel Sekreter Başyardımcısı Korgeneral Necdet Timur da apiko bulundu.
"Bildiride 'laiklik' vurgusu"
Toplantı ondan sonra piyasaya çıkan 4 maddelik MGK bildirisinde ezcümle "Cumhuriyet ve diyet aleyhtarı yıkmacı ve bölen grupların, laik ve anti-laik ayrımı ile demokratik ve maşeri ahbaplık devletini güçsüzleştirmeye yeltendiklerinin rüyet edildiği" belirtilerek, "Anayasa ve Cumhuriyet yasalarının uygulanmasından katiyen ödünleme verilmeyeceği" vurgulandı.
Bildirinin en dikkati çekici ifadeleri ise şunlar oldu:
"Toplantıda özellikle Anayasa ile Mustafa Kemal Atatürk milliyetçiliğine ilişkin demokratik, laik, maşeri ahbaplık devleti şekilde belirlenen Türkiye Cumhuriyeti devletine kendince yüzyıl dışı ortak kılık kıyafet altında döşeme meydana getirmeye müteveccih diyet aleyhtarı ameliyat de gözden geçirilmiş; Türkiye Cumhuriyeti'nin varlığını, Mustafa Kemal Atatürk öge ve inkılapları doğrultusunda, çağcıl uygarlık yolunda, demokratik mekanizma içerisinde ilerlemesini inanca dibine meydan Anayasa ve Cumhuriyet yasalarının uygulanmasından katiyen ödünleme verilmemesi gerektiği; Anayasa'nın tanımladığı Cumhuriyet'in demokratik, laik ve maşeri ahbaplık mevki ilkelerinin dosdoğru ortak halde düzenlenmesine olanak sağlayacak güvenlik, dirlik ve maşeri barışın ehemmiyet ve evleviyet taşıdığı; Cumhuriyet ve diyet aleyhtarı yıkmacı ve bölen grupların laik ve anti-laik ayrımı ile demokratik ve maşeri ahbaplık devletini güçsüzleştirmeye yeltendikleri; Türkiye'de laikliğin hemen rejimin değil bire ortak sürede demokrasinin ve camianın huzurunun da teminatı ve ortak hayat seçimi olduğu; devletin strüktürel özünü gerçekleştiren maşeri ahbaplık devleti ve doğruluk prensipleri anlayışından vazgeçilemeyeceği, yasalarla belirli kuralların menfez arkası edilerek meydana getirilen yüzyıl dışı uygulamaların da hukukun üstünlüğü ilkesiyle bağdaşmayacağı; Türkiye'nin 1997 yılı süresince AB'ye birlik örgen olacak devletler listesine girmeyi rüçhan ortak amaç alarak sürdürdüğü, hakeza ortak devirde resmi ve çıplak büyüklenme ve şirketlerin bu sürece katkıda bulunmasının mukteza olduğu, bu sebeple, demokrasimiz kendince kuşkulara defa açacak, Türkiye'nin gayrimenkul dışındaki imajını ve itibarını zedeleyecek herhangi ortak çeşitli spekülasyona sonuç hasretmek gerektiğini, Türkiye Cumhuriyeti'nin laik, demokratik insanoğlu haklarına saygılı, maşeri ortak ahbaplık devleti yer aldığı yolundaki esas ilkelerinin Anayasamızın ve devletimizin teminatı altında olduğu; rejimin, namına ve istikbaline müteveccih tartışmaların, süresince bulunduğumuz ortamda Türkiye'ye yarardan baş döndürücü dokunca verdiği; açıklayan bu esaslar tersine davranışların, toplumumuzda dirlik ve itimatı nakzen dünkü gerginliklere ve yaptırımlara sebep olabileceği değerlendirilmiş, bu mevzularda alınacak ve katılması müstelzim tedbirlerin Bakanlar Kuruluna bildirilmesine değişmeyen verilmiştir."
"Erbakan kararları imzalamadı"
MGK bildirisinin yayımlanmasının ardından, 1 Mart 1997'de askerlerin MGK toplantısına getirerek, hükümetten yapılmasını istediği 20 husus ortaya çıktı. Bu taleplerin arasında, "Temel eğitimin 8 yıla çıkması, mortocu dil cambazı okullarının dizge okullarına dönüştürülmesi, irticai faaliyetlere karıştıkları düşüncesince TSK'daki görevlerine sonuç sunulan askerlerin belediyelerde istihdam edilmesinin önüne geçilmesi" de vardı.
Erbakan, bu 20 maddedeki kimi ifadeleri onama etmeyerek, kararları imzalamadı. 3 Mart'ta DYP'nin kimi önde mevrut isimleri, hükümetten incizap çağrısında bulundu.
Çiller, Başbakanlık'ta ortak araya geldiği Erbakan'ı "MGK kararlarını imzalaması" dair iknaya çalıştı.
Bu süreçte ortak matbuat toplantısı düzenleyen Erbakan, dünkü hükümet arayışlarına aksülamel göstererek, "Hükümet TBMM'de kurulur, MGK'da kurulmaz" ifadelerini kullandı.
Bazı çıplak maşer kuruluşları da izahat yaparak, MGK kararlarına birlik dayanaklık etmek verdiklerini tabir etti.
"MGK kararları defa ayrımını hızlandırdı"
Çiller, Erbakan'dan Temmuz 1997'de Başbakanlık vazifesini namına devretmesini istedi. Bu arzusu reddeden Erbakan, 5 Mart 1997'de MGK kararlarını imzaladı. Çiller, Başkanlık Divanı toplantısında MGK kararları ve uygulanması dair TBMM'de umumi söz açılması düşüncesince Erbakan ile anlaştıklarını, umumi söz önergesini hafta başlangıcında Meclise sunacaklarını açıkladı. Ancak öbür partilerin kaba aksülamel göstermesi üstüne bu kır uygulanamadı.
Cumhurbaşkanı Demirel, MGK'nın anayasal ve kendine katışıksız ortak yapılış bulunduğunu vurgulayarak, "MGK kararlarının uygulanmaması biçiminde devletin yürümeyeceğini, uygulamayanların mesul olacağını" kaydetti.
Bunun üstüne Erbakan, MGK kararları düşüncesince RP'li bakanlar Fehim Adak ve Şevket Kazan ile DYP'li Nevzat Ercan'dan oluşan ortak "uygulama komitesi" kurdu.
Bundan ahir süreçte, özellikle 8 salname okunabilen yetişek edinmek kıl payı MGK kararlarının uygulanmasında ortaya çıkan tartışmalar, DYP ve RP arasındaki defa ayrımını hızlandırdı.
"Demirel, seçme şeklini gösterdi"
Başbakan Yardımcısı Çiller, DYP Grup Toplantısı'nda icra ettiği konuşmada, MGK kararlarına direnilmemesini istedi. Bundan sonradan DYP'de "hükümetten çekilelim" sesleri yükselmeye başladı.
Anayasa Mahkemesinin yapılış sene dönümünde mütekellim Cumhurbaşkanı Demirel, "Kimse laik Cumhuriyet'e seçenek aramaya kalkışmasın" ifadelerini kullandı. Demirel, 22 Nisan'daki ortak bambaşka konuşmasında ise Türkiye'nin süresince bulunmuş yer aldığı krizden depar belgesi şeklini "seçim" şekilde gösterdi.
MGK, 26 Nisan'da toplandı ve 28 Şubat'ta tahsil edilen kararların ne denli uygulandığını belirleyebilmek düşüncesince "İzleme Komitesi" kurulmasını kararlaştırdı. Bu komite, herhangi ortak ay MGK'ya ortak de yazanak sunacaktı.
Dönemin Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı Vural Savaş, 21 Mayıs 1997'de "Anayasa'nın laiklik ilkesine karşıt eylemlerin odağı biçimine geldiği açıklıkla anlaşıldığı" gerekçesiyle, RP'nin daima kapatılması istemiyle sorun açtı.
"Erbakan, hükümetin istifasını sundu"
Genelkurmay Başkanlığı içerisinde 11 Haziran'da irticaya kendince "Batı Çalışma Grubu" oluşturuldu.
Haziranın 18'inde Başbakan Necmettin Erbakan ile yardımcısı Tansu Çiller, "giderek kalan maşeri yüklülük zımnında hükümetin nite bitmeme edeceği" mevzusundaki görüşmelerinde uzlaştılar. Başbakanlığı Çiller devralacak, BBP hükümete girecek ve er seçme yapılacaktı. Bu anlaşmadan sonradan Erbakan bire ortak devir hükümetin istifasını Cumhurbaşkanı Demirel'e sundu.
Erbakan, Demirel ile görüşmesinde RP, DYP ve BBP'nin anlaştığını, Bakanlar Kurulu ve hükümet programının apiko bulunduğunu bildirdi ve hükümeti ihdas görevinin Çiller'e verilmesini istedi.
Cumhurbaşkanı Demirel devrisi devir ihtilaf önderi Mesut Yılmaz, Bülent Ecevit, Deniz Baykal ve Hüsamettin Cindoruk ile görüştü, arkası sıra da hükümeti ihdas vazifesini ANAP Genel Başkanı Yılmaz'a verdi. Yılmaz'ın görevlendirilmesine RP, DYP ve BBP liderleri aksülamel göstererek, Demirel'i eleştirdi.
"Yeni hükümet kuruldu"
Demirel başkanlığında 25 Haziran'da gerçekleşen MGK toplantısı, Erbakan'ın katılmış yer aldığı sonuç MGK toplantısı oldu. 30 Haziran'da 55. Cumhuriyet Hükümeti, ANAP Genel Başkanı Mesut Yılmaz'ın başbakanlığında kuruldu.
ANAP-DSP ve DTP ortaklığıyla kurulan hükümette DSP önderi Bülent Ecevit Başbakan Yardımcısı şekilde fariza aldı.
MGK kararlarından en baş döndürücü tartışılan 8 salname okunabilen yetişek ile ilişik kanun tasarısı, 16 Ağustos 1997'de TBMM'de 242'ye kendince 277 oyla onama edildi. 8 salname okunabilen yetişek uygulaması, 1997-1998 eğitim-öğretim yılının açıldığı 15 Eylül'den itibaren uygulanmaya başlandı.
Bu arada, Anayasa Mahkemesi RP'yi, 16 Ocak 1998'de "demokratik ve laik cumhuriyet ilkelerine karşıt davranarak, devletin ülkesi ve milletiyle ayrılamaz bütünlüğü ve ulus egemenliği ilkelerini çiğnediği ve irticai faaliyetlerin odağı olduğu" sebebi öne sürülerek kapattı. Genel Başkan Necmettin Erbakan ile Şevket Kazan, Ahmet Tekdal, Şevki Yılmaz, Hasan Hüseyin Ceylan, İbrahim Halil Çelik'in milletvekillikleri düşürüldü ve 5 sene politika yasağı konuldu.
22 Şubat 1998'de kararın Resmi Gazetede yayımlanmasıyla RP'nin 14 sene devam eden siyasi hayatı sona erdi.
