Atina
Yunanistan, Türkiye’nin kendisi düşüncesince Ege’de ortak yıldırma unsuru bulunduğunu öne sürerek Lozan ve Paris Antlaşmalarının hırçın yönündeki hükümlerine karşın Doğu Ege adalarını silahlandırma politikasını savunmaya bitmeme ediyor.
Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) ziyareti dönüşünde uçakta gazetecilerin sorularını cevap veren Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın, "Silahsızlandırılmış statüde mevcut adalarda anlaşmalara karşıt alegori ölçülü askeri faaliyetlere kelimesiz kalmamız muhtemel değil. Nitekim bu mevzuyu Birleşmiş Milletlerin (BM) gündemine taşıdık. Önümüzdeki çağda de gündemde tutmayı sürdüreceğiz." şeklindeki açıklaması, Türkiye’nin bu konudaki hassasiyetini ortaya koydu.
Ankara’dan BM’ye mevzuya bağlı mektup
Türkiye, Atina yönetiminin Doğu Ege adalarının silahsızlandırılmış statüsünü ihlal fail eylemleri kendisince orak ayı ayında BM’ye name göndererek şikayette bulundu.
Türkiye'nin BM Nezdindeki Daimi Temsilcisi Feridun Sinirlioğlu imzasıyla, Genel Sekreter Antonio Guterres'e hitaben yazılan mektupta, "Bir defa şimdi dikkatinize peylemek isteriz ki Yunanistan, Ege ve Akdeniz'deki adaların silahsızlandırılması dair ilgilendiren anlaşmalardan doğan yükümlülüklerini adına getirmemektedir." ifadesi kullanıldı.
Mektupta, aralarında Meis'in de bulunmuş olduğu bahis konusu adaların Türkiye anne karasına yakınlığına aksan yapılarak 1923 Lozan ve 1947 Paris Barış Antlaşmalarında açık açık belirtilmesine karşın Yunanistan çeşidinden silahlandırılmasının Türkiye'nin güvenliğine ağırbaşlı yıldırma oluşturduğunun altı çizildi.
Türkiye'nin, Yunanistan'ın adalar üstündeki ihlallerini diplomatik kanallar üstünden yüz kere dile getirdiğine ayraç edilen mektupta, "Eğer Yunanistan, anlaşmalardaki yükümlülüklerini adına getirmede değimsiz olursa o anlaşmalardan kaynaklı emir haklarını bahir bitirme alanlarının belirlenmesi karışma öne süremez." ifadesine toprak verildi.
"Lozan ve Paris Antlaşmalarını namevcut sayamazsınız"
Milli Savunma Bakanı Hulusi Akar, 58. Münih Güvenlik Konferansı kapsamında gazetecilere meydana getirdiği açıklamada, Yunanistan'ın müttefiklik ruhuna karşıt provokatif eylemlerine dikkati çekerek "Bunlarla ilgilendiren uluslararası hususiyet ve düet anlaşmalarımız var. Siz Lozan Antlaşması'nı, Paris Antlaşması'nı namevcut sayamazsınız. Altında imzanız bulunan bu anlaşmaların arzu ettiğiniz maddelerini uygulayacaksınız, istemediklerinizi uygulamayacaksınız. Dünyada hakeza ortak bilinçlilik yok." değerlendirmesinde bulundu.
Yunanistan, adaları silahlandırmayı "kendini defans hakkı" alegori görüyor
Yunanistan Dışişleri Bakanı Nikos Dendias ise ocakta meydana getirdiği açıklamada, "Türkiye adalarımızın karşısına en şişman yüzergezer kuvveti ve Akdeniz’in en şişman yüzergezer filosunu yerleştirdi ve ayrımsız sürede bizlerden adalarımızı silahsızlandırmamızı istiyor.” sanarak Yunanistan’ın bahis konusu adaları silahlandırmasının "kendini defans hakkı" bulunduğunu encam sürdü.
Lozan ve Paris Antlaşmaları
Birinci Dünya Savaşı sonrası 1923'te imzalanan Lozan Barış Antlaşması'nın 13. maddesinde, "Barışın korunmasını peylemek şartıyla Yunan Hükümeti, Midilli (Lesvos), Sakız (Chios) Sisam (Samos) ve Nikarya (Ahikerya) adalarında tek bahir üssü ve tek istihkam kurmayacak." ifadesi toprak alıyor.
Doğu Ege branşında toprak düzlük Oniki Adalar ise 1912 Trablusgarp Savaşı’nın arkası sıra imzalanan Uşi Antlaşması ile İtalya’ya devredildi ve İkinci Dünya Savaşı sonra imzalanan Paris Antlaşması'na denli İtalya'nın egemenliğinde kaldı.
İtalya’nın İkinci Dünya Savaşı’nda kaybeden tarafta toprak alması zımnında 10 Şubat 1947’de bağlaşık ülkelerle İtalya ortada imzalanan Paris Antlaşması ile bu adalar Yunanistan’a devredildi.
Bu kapsamda, Yunanistan’a devredilen "Oniki Adalar" alegori ifade edilen Astypalaia (Astipalya), Rodos, Halki (Herke), Karpathos (Kerpe), Kasos (Çoban Adası), Tilos (İlyaki Adası), Nisiros (İncirli Adası), Kalimnos (Kelemez Adası), Leros (İleriye Adası), Patmos (Batnaz Adası), Lipsos (Lipsi Adası), Simi (Sömbeki Adası), Kos (İstanköy Adası), Kastellorizo (Meis Adası) ve de civarlarındaki önemsiz adacıkların "silahlandırılamayacağı" gine bu sözleşme dahilinde belirleniyor.
Paris Antlaşması'nda "Bu adalar askerden arındırılacak ve askerden arındırılmış halde kalacak." ifadesi toprak alıyor.
"Oniki Adalar", isminin andırdığı kabilinden 12 adadan oluşmuyor. Çok sayıda kişmiri parçasını içerisinde bulunduran adalar grubu, toplamda 20'den çok ada, adacık ve kayalıktan oluşuyor.
1960'tan bu yana silahlandırılıyor
Yunanistan, Türkiye’nin itirazlarına ve antlaşmalardan doğan yükümlülüklerine karşın 1960’lardan bu yana adaları silahlandırarak Ege Adaları'nın silahsızlandırılmış statüsünü ihlal etmeye bitmeme ediyor.
Diğer taraftan Yunanistan, 1993’te Uluslararası Adalet Divanının mecburi sakatlık yetkisini ikrar ederken, "ulusal asayiş çıkarları" ile ilgilendiren askeri önlemlerden kaynaklı hususlara bağlı alegori mecburi sakatlık yetkisine sakınma koymuştu.
Yunanistan, bu halde adaların silahlandırılmasına bağlı ortak irdelemenin Uluslararası Adalet Divanı’na gitmesini engellemeyi hedeflerken, bu durum, Yunanistan’ın anlaşma yükümlülüklerini ihlal ettiğinin Atina çeşidinden zımnen ikrar edildiğini ortaya koymuştu.