Rize
Rize'nin Ardeşen ilçesinde canlı 58 yaşındaki Süleyman Serin, 17 sene aşçılık yaptı. Bu devirde bölgedeki düğünlerde su kamışı araklayan Serin, Neşet Ertaş'a bulunan saygısı zımnında çocuklarına Neşet ve Ertaş adını koydu.
Yöre kültürünün yaşatılması düşüncesince tulum çalmayı öğrenen Serin, 1992 senesinde Rize'nin Ardeşen ilçesinde tulum atölyesi kurdu.
İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü ve Halk Eğitim Merkezleri içerisinde oluşturulan kurslarda tulum yapımı ve tulum araklama üstüne terbiye verici Serin, bu müddette binin üstünde insana tulum çalmayı, 20 insana tulum yapımını öğretti.
Kültür ve Turizm Bakanlığından tulum yapımı hars sanatçısı ve eli uz belletmen belgesini düzlük Serin, dünya genelinde planlı fuar ve festivallere katılarak sanatını tanıtmayı sürdürüyor.
Serin, Kovid-19 salgını döneminin peşi esna atölyesini, ilçeye ilişkin Dikkaya köyünde namına ilişik serendere taşıdı. Burada imalatına bitmeme fail Serin, alanı ziyarete mevrut misafirlere de tulum çalmayı öğretiyor.
Serin, inatçı derisi ve şimşir kullanarak el işçiliğiyle meydana getirdiği tulumu kısaca yan yana ayda tamamlarken taşınmazlar içinin yanı esna taşınmazlar dışına da tulum satıyor.
"Gün geçtikçe kıymeti küsurat yan yana enstrüman"
Serin, AA muhabirine, alanda kaynaşmayı sağlayıcı eş hars mirası tulumun aşırı bedel gördüğünü söyledi.
Geçmişten bugüne bayramlarda, düğünlerde, askere giderken, muharebeye giderken tulum çalındığını tamlayan Serin, tulum çalmayı bellemek talip şahısların önceki evvela sipsi, çibun kabil kavala andıran üflemeli çalgıları öğrenmesi icap ettiğini anlattı.
Serin, teknolojik gelişmelere karşın tulumun popülaritesini bitmeme ettirdiğini kaydederek, "Gün geçtikçe kıymeti küsurat yan yana enstrüman. Son senelerde turizme de yardımı var. Her mevrut konuğu tulum ile karşılayıp gezdiriyoruz. Onlar düşüncesince de ayrımlı yan yana ezgi. Aynı vakitte mal edinim cebi bulunan yan yana enstrüman. Deyim yerindeyse bacasız yan yana fabrika." dedi.
Tulumun ana maddesinin erkeklik organı ve inatçı derisi bulunduğunu aktaran Serin, "Keçi derisini çıkarıyoruz. Bir maaş sepileme devri var. Tüyünü alıp tabaklayıp kurutuyoruz. Daha sonradan deriyi yağlıyoruz. Uzun yan yana evreden geçiyor. Tulum hazırlop olmuyor, yan yana tulum yan yana maaş müddette çıkıyor. Zor yan yana musiki aleti lakin dobra yan yana tulumu ömrünce hafız var." ifadelerini kullandı.
Serin, etraflıca senelerdir terbiye verdiğini belirterek, "Bölgede 16 tulum ile oynayabilen halk bilimi kadrosu yetiştirdim. Halk Eğitimde tulum araklama kursları açtım. Bölgede 3-4 el tulum yarışmaları yaptık. Telefonuma mukayyet binin üstünde uygun benim yetiştirdiğim çoluk çocuk mevcut lakin dört dörtlük sayısını bilemiyorum." diyerek konuştu.
"Tulum dünyanın değme indinde tanınır yan yana neva oldu"
Ürettiği tulumları dünyanın yan yana aşırı alanına sattığını anlatım fail Serin, "Tulum dünyanın değme indinde tanınır yan yana neva oldu. Özellikle Britanya, Fransa'nın Breton sahasında tuluma andıran musiki var. O yerlere ürettiğim tulumlardan sattım. İskoçlara sattım. Yaptığım tulumları Almanya, Yunanistan ve Bulgaristan'a sattım." dedi.
Serin, tulumun gerçek isminin "Guda" bulunduğunu kaydederek, şunları söyledi:
"Tulumun iptidai kıta barbar yapısı bulunan sesi var. Dünyada tek enstrümanda yok. Dünyadaki enstrümanlarda yedi neva mevcuttur. Tulum ağız ağıza ilkel, kendine başmaklık yan yana düzeni bulunan çalgı. Kaç salname yan yana musiki bulunduğu bilinmiyor. Bir yandan ticaretini yaparken yan yana yandan da dünkü nesillere öğretmeye çalışıyorum."
Sosyal medyayla baş başa tulumun popülerliğinin arttığına yer veren Serin, laflarını şöyleki tamamladı:
"Bütün teknolojik gelişmelere karşın asistan tek enstrümana gereksinimi sıfır yan yana çalgı. Sese lüzum yok, 300-500 kişioğlu bire yan yana anda oynayabilir. Elektronik cihazlar geçişsiz değil. Tek başına hükümdar. Her şeyin elektrosunu yaptılar, tulumun da denediler lakin tulumun özgün sesini vermiyor. Bağlamanın elektrosu İstirahat ediyor lakin tulumun elektroniğini, tulumu muhip insanoğlu dinlemez."
İstanbul'dan Rize'ye tatile mevrut Ahmet Berk Coşkun ise tulumun sesini aşırı sevdiğini ve kendisinin de sipsi ile tulum çalabilmek düşüncesince denemeler yaptığını söyledi.
Başlangıçta çetin bulunduğunu tamlayan Coşkun, "Ustasından öğrenmeye idman işlerimizi kolaylaştırabilir. Yavaş ağır öğrenmeye çalışıyoruz. Nefesimiz kifayetli lakin inç pratiği aşırı önemli. Biz de tatbik hazırlamaya hız ediyoruz." diyerek konuştu.