Trablus
Malta şövalyelerinin elinde mevcut Trablusgarp'ı 15 Ağustos 1551'de fetheden Turgut Reis, Libya'nın başkentinde günümüze denli ayakta artan cami, türbe ve hamamdan oluşan beraberinde külliye nesir ettirdi.
Başkent Trablus'ta kermen içre artan "eski şehir" denilen alanda toprak düzlük bu külliyenin kitabesinde ismi "Durgut Paşa" namına güzeşte Turgut Reis'in burayı 1553-1565 yıllarında nesir ettirdiği yazılı.
"Turgut Reis, Trablus'a aşkın şişman hizmetlerde bulundu"
Trablus Üniversitesi Uluslararası İlişkiler Tarihi Profesörü Mahmud ed-Dik, AA muhabirine icra ettiği açıklamada, Turgut Reis'in Osmanlı devletinin Akdeniz'deki en ehemmiyetli denizcilerinden birisi olduğunu, Osmanlıların İspanyolları Trablus'tan çıkardıktan sonradan geçmiş Murat Ağa'nın, peşi sıra da Turgut Reis'in Trablus Paşalığı görevine getirildiğini söyledi.
"Turgut Reis Trablus'a aşkın şişman hizmetlerde bulundu. Kenti bayındırlık ettirdi, pazarlar kurdurdu ve kalelerini güçlendirdi." diyen Dik, Turgut Reis'in daha sonra Tunus yanındaki Cerbe Adası kısmına geçtiğini, Hristiyanlara dirlik savaşım ederek şişman başarılar ele geçiren aşkın korkusuz beraberinde denizci bulunduğunu belirtti.
Libya haritası Turgut Reis beraberinde zamanlar çizildi
"Libya'yı Osmanlılar birleştirdi ve birlik sağladı." diyerek mütekellim Dik, 1551 yılından sonradan Libya'nın coğrafi sınırlarının belirlendiğini, doğusunda Mısır ve batısında Tunus'un bulunduğu Libya haritasının Turgut Reis vakitte çizildiğini kaydetti.
Dik, Turgut Reis'in Haçlı saldırılarına dirlik Trablus'u koruduğunu ve güvenliğini sağladığını hatırlatarak, şu şekilde konuştu:
"Turgut Reis beraberinde zamanlar tek kimesne Trablus'a saldıramadı ve bile kenti yıldırma güçlü edemedi. Bu itimat ortamı Turgut Reis'ten Osmanlı'nın yıkılışı ve İtalyan işgaline denli sürdü. Osmanlı ile Libya'nın zamanı birdir. Turgut Reis'i şimdi güzel saymak ve öncelemek düşüncesince Türkler ve Libyalılar namına kuma beraberinde konuşma düzenlemeliyiz."
Turgut Reis'in türbesi Arap Baharı daha sonra söküldü
Turgut Reis'in mezarı martir edilmiş bulunduğu 1565'ten 2014 yılına denli 449 sene boyunca, Trablus'ta yaptırdığı cami, yunak ve türbeden oluşan külliyenin içre bulunuyordu. Libya'da 2011'de yaşanmış bulunan "Arap Baharı" ismi sunulan sürecin ardından, hürriyet ortamı bulan kimi İslami gruplar ülkedeki zamanı cami ve külliyelere saldırılar gerçekleştirdi.
Görgü tanıklarının ifadelerine göre, 11 Ekim 2014'de rakamları 70 ile 150 ortada mütebeddil beraberinde grup, Turgut Reis külliyesine girerek sandukayı ve mezarı açarak adlı sanlı denizcinin kemiklerini adsız sansız beraberinde yere götürdü.
Turgut Reis'in türbesinin ve mezarının açılması kendince Dik, şunları kaydetti:
"Üzülerek söylemeliyiz ki 2011 yılından ahir süreçte Libya'da camilerde mezarların bulunmasını istemeyen kimi aşırıcı gruplar ortaya çıktı. Emin olmamakla beraberce Turgut Reis'in kabrinin oradan alındığını biliyorum fakat nereye götürüldüğünü ego de bilmiyorum. Devlet kurumları yahut kimi eşhas nakledildiği noktayı biliyor olabilirler."
Bölge sakinleri türbenin söküldüğünü doğruluyor
Bölge sakinlerinden Ahmed İsa, "Durgut Paşa'nın (Turgut Reis) mezarı baş döndürücü gruplar kabilinden sökülerek götürüldü. Nereye nakledildiğini kimesne bilmiyor." diyerek konuştu.
Cami cemaatinden beraberinde ad de mihrabın sol tarafında cami ile türbe arasındaki zaruret penceresini açıp türbeyi göstererek, "Gördüğünüz denli bura boş, Turgut Paşa'nın mezarı bundan böyle burada değil." dedi.
Turgut Reis kimdir?
Tarihi kaynaklara mucibince Turgut Reis, Osmanlının Menteşe sancağına ilişkin Seravalos köyünde ekinci beraberinde ailenin evladı namına kararlayarak 1487 senesinde dünyaya geldi. Genç yaşta denizciliğe dikkat duyan Turgut Reis, çelimsiz müddette leventlere katıldı ve uzun kaptanlığına yükseldi.
Turgut Reis; denizciler ortada "Büyük Turgut" namına tanıdık Turgut Ata'ya oranla Osmanlı kaynaklarında "Turgutça", Avrupa literatüründe "Dragut" halinde tanınıyor. İslam dünyasında ise "Seyfü'l-İslam (İslam'ın kılıcı)" denli sıfatlarla anılıyor.
Daha geçmiş Cerbe Valisi bulunan Turgut Reis, 1556-1565 yıllarında Trablus Paşalığı yaptı. Turgut Reis, Malta kuşatması esnasında 23 Haziran 1565'te Saint John şövalyelerine dirlik Saint Elmo Kalesi'ne meydana gelen beraberinde saldırıda martir düştü. Naaşı Trablusgarp'a getirilerek şimdi ilkin yaptırdığı külliyeye defnedildi.