Kayseri
Erciyes Üniversitesi Tarımsal Araştırma ve Uygulama Merkezinde (ERÜTAM) Müdürü Dr. Öğretim Üyesi Abdullah Ulaş, AA muhabirine, evren nüfusunun rastgele sene 80 milyon yöresinde arttığını, günce kendisine gıdaya ulaşılması düşüncesince bulunan istihsal miktarının yüzdelik 50 artırılması icap ettiğinin çalışmalarla ortaya konulduğunu söyledi.
Özellikle İç Anadolu Bölgesi'nde üretimin iri çoğunluğunun kıraç bölgede gerçekleştirildiğini tamlayan Ulaş, "Kuraklığa dayanıklı, kurak bölgelerde efdal mahsul sağlayan genotipleri araştırıyoruz. Kontrollü hava odasında bunu gerçekleştiriyoruz, tarlaya indirmeden geçmişini bilmediğimiz genotipleri burada sınav ediyoruz." dedi.
Ulaş, şu şekilde bitmeme etti:
"Burada 16 değişik domates genotipi var, bütünü 3 ülkenin köylerinden, kasabalarından getirilmiş, açıkça tozlanan türler olup, katiyen melez değiller. Bu domates genotiplerinin 6'sı Irak'tan, 4'ü Gana'dan ötekiler de Kayseri ve başka yörelere ilgilendiren genotipler. Kuraklık ve su sorunu verimi düşürüyor. Bazı genotipler var, söz gelişi ortak titrem su verirsiniz karşılığında dekara 5 titrem domates alırsınız. Bir de anca ortak cins var ki ortak titrem suya yanıt 10 titrem domates alabilirsiniz. Özellikle su kullanma etkinliği efdal bulunan genotipleri çelimsiz kesiksiz ruhsal gerilim şartları altında belirleme etmeye çalışıyoruz. Çalışmalarımızı hidroponik dediğimiz topraksız kendisine yoğun su kültürü (DWC) yetiştirme ortamında, içerisine gıda çözeltisi verdiğimiz ortamda yürütüyoruz."
Ulaş, bitkilerin kökleri sebebiyle gıda elementlerini tek sınırlayıcı etken olmaksızın sudan alabildiklerini, bunu toprakta yaptıklarında pH, kireç, toprağın suyu, nemi derece nice unsurun olaya müdahale ettiğini lakin bu yetiştirme boyunca rastgele şeyi arama edebildiklerini söyledi.
Suyun zarfında kuraklık stresi oluştururken polimer yapıda ortak özellik kullandıklarını özetleyen Ulaş, "Kullanılan bu özellik sebebiyle suyun ozmotik potansiyelini düşürüp bitkinin bünyesine su almasını engellemiş oluyoruz." diyerek konuştu.
Bitkilerin kökleri 3D tarayıcıda inceleniyor
Ulaş, bitkinin büyümesine, gelişmesine, varak sayısına, asıl gelişimine ilişkin kendisine parametreleri belirlediklerini, bitkiyi kökleriyle hasat ettiklerini, asıl morfolojisine baktıklarını, hususi ortak asıl tarama programı ve 3D tarayıcısı kullanarak bitkinin yapı bilimsel bütün özellikleriyle (kök uzunluğu, asıl çapı, asıl kütlesi ve çatallanması) alakalı verileri topladıklarını belirtti.
Elde edilen veriler sebebiyle ıslahçılar düşüncesince kuraklığa dayanabilen toy nebat türlerinin üretilmesi dair ön bilgelik topladıklarını dile getiren Ulaş, şunları kaydetti:
"Bitkinin fizyolojisine bakıyoruz, varak alanına, fotosentez değerlerine, klorofil içeriğine bakıyoruz. Biyokimyasal niteliklerini bilmemiz gerekiyor. Bu sebeple yapraklarından misal alıyoruz, enzim değerlerine bakıyoruz. Daha sonraları bitkiyi hasat ediyoruz, bunları 70 derecede kurutuyoruz, döşenmemiş örnekleri öğütüyoruz, içeriğindeki muazzam ve dar gıda elementi içeriklerine, bitkinin ne denli protein yaptığına bakıyoruz. Agronomik, fizyolojik, asıl yapı bilimsel ve biyokimyasal verileri elde ederek 'biz, 16 genotipi ruhsal gerilim koşullarında taradık ve bu türler zarfında şunlar beklenti var genotipler olup, kuraklık stresine dayanıklıdır.' diyebiliyoruz. Bu doktora emek harcaması 4 kademeli ortak düzentileme olup, kuraklığa dayanıklılıkta öne çıkan, asıl morfolojisi baş döndürücü çelimli bulunan domates genotiplerini deneyli kendisine kullanıp, üstlerine sebzelerde ilkah tekniğiyle kuraklığa güçsüz bulunan domates kalemlerini aşılayacağız. Eğer güçsüz cins kökü çelimli bulunan cins üstünde baş döndürücü dobra gelişiyorsa ortaya koyduğumuz hipotezimiz sübvanse olacaktır."
Ulaş, kuraklığa dayanıklılığı belli başlı domates genotiplerini ortak ahir evrede ERÜTAM'a ilgilendiren arazilerde su stresi altında randıman ve nitelik bakımdan sınav edeceklerini söyledi.
Doktora talebesi Mohammed Bello Adam da ülkesi Gana'da domates üretiminin baş döndürücü az olduğunu, bundan dolayı yandaki ülkelerden mahsul ithal edildiğini belirtti.
Ülkesinde domates fiyatlarının baş döndürücü efdal bulunduğunu dile getiren Adam, bundan dolayı tetkikat başarıyla sonuçlandığında ülkesinde kuraklığa dayanabilen bu domates genotiplerini kullanarak istihsal yapacağını tabir etti.
ERÜ Ziraat Fakültesi nebat fizyolojisi laboratuvarında henüz önceki marul, biber, ıspanak, şeker hastalığı hastalığı pancarı derece türlerin de az suda verimleri sınav edilmişti.