Bursa
Uluslararası Türk Kültürü Teşkilatınca (TÜRKSOY) Bursa'nın "2022 Türk Dünyası Kültür Başkenti" anons edilmesi nedeniyle Türkmen takılarının toprak alacağı serginin hazırlıkları sürüyor.
Kültür ve Turizm Bakanlığı sanatkarı Karazeybek'in "dua taneleri", "günlük güneşlik", "kınalı kuzu", "bereket hurması" kadar isimlerle kınayla renklendirilmiş kemik, döşenmemiş karanfil, boynuz, hurma çekirdeği, sedef hastalığı hastalığı ve kuka ağacından hazırladığı takılar, Türk dünyasından kültürel değerleri yansıtıyor.
Geleneksel takıların bilezik, kolye, küpe, kıyı iğnesi adına aktüel kullanıma akıllıca duruma getirilmiş olduğu koleksiyon, Türkmenlerin seneler süresince hastalıklardan, kötülüklerden korunma, türeyiş, bereket, afsun kadar amaçlarla kullandığı sembollerden izler taşıyor.
"Türk göçüyle oluşan kuma değerlerimizi göstermeye çalıştım"
Mesleğini 38 senedir yürütme fail Zafer Karazeybek, AA muhabirine, çalışmalarına atölyesinin birlikte Bursa Büyükşehir Belediyesi Sanat ve Meslek Eğitim Kursları'nda (BUSMEK) bitmeme ettiğini söyledi.
Bursa'nın Türk Dünyası Kültür Başkenti anons edilmesi nedeniyle kuma kuma kültürü ve dili yansıtan Türkmen aksesuarları üstüne emek vermeyi planladıklarını özetleyen Karazeybek, "Bu seneyi mahmul kırcı berhayat olmak istiyoruz. Türkmen giysi kuşamını asal alarak Bursa'nın kültürel değerlerini tanıtacağız." dedi.
Karazeybek, aksesuarları hazırlamaya başlamadan önceki mevzuyla ait kaynakları okuduğunu, incelediğini, müzelerdeki etnografik değerleri gözlemlediğini bildirdi.
Uludağ'ın eteğindeki Osmanlı'nın yapılış devri yerleşkelerinde, günce hayata, düğünlere, bayramlara yansıyan herhangi kuma muhtelif giysi kuşam eşyasında taşınan simgesel değerleri, mülevven Yörük temasını bap edindiğini aktaran Karazeybek, "Koç boynuzu, karanfil kurusu, ıtır, reyhan kurusu, derya kabuğu kadar katıksız parçaları ne kullanmışlar, hanıma ne aşırı bedel yüklemişler, bunları göstermeye çalıştım. Çünkü Türk dünyası hanıma verdikleri bedel ve hürmet üstüne kurulu. Bunları ve Asya'daki, Balkanlar'daki Türk göçüyle oluşan kuma değerlerimizi göstermeye çalıştım." ifadelerini kullandı.
"Koç boynuzu 'Başımızın üzerinde yeriniz var' manası taşıyor"
Zafer Karazeybek, dizayn aşamasıyla işe başladığını dile getirerek, temel noktasını kuma halde andıracak dokuyla boynuz, sedef, mercan, katıksız dokular kullanarak, kuma yandan da kalburüstü malzemeler, taşları da işin içerisine katıp oyma, kabartma, kakma, sıvama, şümul kadar katışık tekniklerden yararlandığı takılar hazırladığını belirtti.
Türkmen takılarının kültürel kodlar taşıdığını, ayrışık anlamlara geldiğini ve hastalıklardan, kötülüklerden koruma, dua, artağanlık kadar kimi amaçlarla hazırlanıp takıldığını kaydeden Karazeybek, şöyleki konuştu:
"Koç boynuzunun herhangi kuma yerde kullanıldığını görüyoruz. Koç boynuzu 'Başımızın üzerinde yeriniz var' manası taşıyor. Yörük Türkmen geleneğinde beledi kimi işaretler var. Bu sembolleri yakalamaya çalıştım. mühim bulunan bunları bugüne taşımak, unutmamak ve dört başı mamur bu Türk dünyasıyla kurulan simgesel dili baştan güncellemek. Boynuz, sedef, cam, karanfil, hurma çekirdeği, kına kadar katıksız malzemeler kullanıyorum."
Hazırladığı takılara orijinaliyle ahenkli adlar verdiğini özetleyen Karazeybek, "Sevgiyle ilgili, sevgiye yanış yönünde 'bute' denilen kuma biçim var. Yörük geleneğinde kıyı iğnesi. Bunu kolye adına tasarladım. Bute, kuma varak kadar aslında, yaşantı donör kuma yanıyla. Yaptığım çalışmalarda kestirmece 100 yöresinde toy sözcük gördüm. Sosyal sahn zarfında bunların kuma halde tanınmasını iletmek düşüncesince yaptığım takılara bu tür adlar veriyorum. Mesela artağanlık çaprazı, un çuvallarına işlenir. Ben bunu takıya işledim. Kendirden kuma ip kullandım. Bazı takılarda aracısız motifin adını, bazılarında sembollerin isimlerini kullandım. Kültürel kodlama, eşyayla katıksız kuma alışveriş kurmanızı sağlıyor. Bunlar, sayılara, renklere mebni içtimai ahitleşme kadar kuma felsefe taşıyor." ifadesini kullandı.