Cezayir
Cezayir'deki koloni yönetimi 5 Temmuz 1962'de sona ererken, Fransa'nın 132 sene devam eden işgali, Cezayir'in servetinin yağmalanması ve millî kimliğinin namevcut edilmesinin beraberinde peşinde 5 milyondan çok martir bıraktı.
Ülkede, bağımsızlığın 60. sene dönümünde ayrışık bölgelerde Fransız etkisine erinç maruz mücadelede gelinen benek tartışılıyor.
Tebbun, Fransız etkisine erinç cenk veriyor
Cezayir Cumhurbaşkanı Abdulmecid Tebbun, Savunma Bakanlığı çeşidinden çıkartılan "El-Ceyş" ünlü mecmua düşüncesince kaleme almış olduğu yazıda ülkedeki Fransız etkisine ayraç etti.
Tebbun, "Başta terbiye kazanmak kıl payı ayrıcasız rastgele alanda, ülkemizin istiklal ondan sonra erinç karşıya kalmış olduğu vaziyeti unutmamalıyız." ifadelerini kullandı.
Cezayirlilerin koloni çağında kıraat yazmadan yoksun bırakıldığını tamlayan Tebbun, o fasıl halkın tahminî yüzdelik 90'ının kıraat yemeni bilmediğine dikkati çekti.
Tebbun, "Yine de Cezayirliler süresince bulunmuş olduğu şartlarla yüzleşerek, zorluklara erinç cenk verdiler." değerlendirmesinde bulundu.
Cumhurbaşkanı Tebbun dönemi, birlikte taraftan Fransa ile ilişkilerde çapraz izahat dolayısıyla gerilime oyunluk olurken, öteki taraftan Gençlik ve Spor Bakanlığı, Mesleki Eğitim Bakanlığı, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı ve akıbet şekilde Kültür ve Sanat Bakanlığının yazışmalarında, açıklamalarında ve tabelalarında Fransızca hesabına Arapça kullanılmaya başlandı.
Cezayir'in üçte birisi Fransızca konuşuyor
Cezayirli müverrih Amir Rahile, AA muhabirine, Fransa'nın koloni periyodunun ülkedeki eğitimi ve kültürel yapıyı nite etkilediğini anlattı.
Rahile, "Fransa'nın 1830 senesinde Cezayir'i sömürgeleştirdiği kâmil kıraat yemeni payı yüzdelik 90'dı, 1962'de ülkeyi ayrılma ederken kıraat yemeni payı yüzdelik 10'a denli düşmüştü." dedi.
Fransa'nın Cezayir'de "yerleşimci sömürgecilik" yaptığını vurgulayan Rahile, Fransa'nın "Cezayirlileri Avrupalılaştırma hedefi taşıdığını" dile getirdi.
Rahile, "Fakat Fransa, bu projesi karşısında İslam'ı ve Arapçayı buldu. Bu sebeple İslam'ı ve Arapçayı kısıtlayarak hesabına Fransızcayı yaymaya çalıştı." niteleyerek konuştu.
Fransa'nın koloni dönemindeki etkisine Cezayir halkının erinç koymaya çalıştığını tabir fail Rahile, bundan dolayı başıboş terbiye verilmeye başlandığını aktardı.
Uluslararası Frankafoni Örgütünün bu sene açıklamış olduğu verilere göre, Cezayir'deki 45 milyon nüfusun tahminî 15 milyonu Fransızca konuşuyor.
İngilizceye yönelim
Cezayir'de akıbet senelerde nice gözaltı Fransızca hesabına Arapça kullanımına geçerken, eğitimde İngilizceye toprak verilmesi de gündemde.
Cumhurbaşkanı Tebbun, Bakanlar Kurulu toplantısının peşi esna 19 Haziran'da icra ettiği açıklamada, rüştiye düzeyinde İngilizce eğitimine başlanacağını duyurdu.
İngilizcenin toptan birlikte lisan bulunduğunu tamlayan Cezayirli müverrih Rahile, Cezayir'de İngilizcenin Fransızcanın yerini almış olduğu yönündeki söylemlerin ise hâlâ hakikatı yansıtmadığını dile getirdi.
Rahile, terbiye uzmanlarının da İngilizcenin Fransızca hesabına ikame edilmesinin gibi bulunmadığı ve ülkenin gerçeğiyle uyuşmadığı görüşünü taşıdığını aktardı.
Bağımsızlıktan buyana lisan meselesinin gündemde olduğuna dikkati çekici Rahile, 70 ve 90'lar ortada Fransız tesirini sınırlama önerisinin şartlı olduğunu, ilmî ve bilimsel nitelikli çalışmalara mebni değil de Fransa'yla ilişkilerdeki gerilimlerle irtibatlı biçimde ilerlediğini söyledi.
Cezayir Ulu Camii'nin simgesel anlamı
Cumhurbaşkanı Tebbun, Ağustos 2020'de Cezayir Ulu Camii'nin açıldığını duyurdu. Yetkililer, bu caminin, Suudi Arabistan'daki Mescid-i Haram ile Mescid-i Nebevi'den sonraları dünyanın üçüncü şişman camisi bulunduğunu belirtti.
Caminin yapıldığı başşehir Cezayir'in El-Muhammediye Mahallesi'nin seçiminin de simgesel birlikte manası vardı. Cami, Fransız Kardinali Charles Lavigerie namına 1886'da koloni çağında mensur edilen misyonerlik mektebinin enkazı üstünde yükseltildi.
Chelef Üniversitesi Felsefe Profesörü Milud Belaleh, Cezayir Ulu Camii'nin kültürel, kazançlı ve gezinsel boyutuna ek olarak, Haçlı koloni eğilimine erinç dini birlikte bayrak taşıdığını tabir etti.
Belaleh, caminin, eskiden Haçlı işgaline ve Charles Lavigerie liderliğindeki Katolik inancını önerge girişimlerine erinç alevlenmiş direnişe delil bulunan birlikte periferi süresince mensur edilmesinin düzgün olmadığını dile getirdi.
Cezayir Ulu Camii'nin, Cezayir topraklarında istavroz karşısında İslam dininin galibiyet işaretini haiz simgesel birlikte kermen bulunduğunu aktaran Belaleh, caminin adını Hazreti Muhammed'den meydan mahallede yapıldığını, bölgenin Lavigerie hesabına Muhammediye Mahallesi şekilde anıldığını kaydetti.
Belaleh, Cezayir devletinin bağımsızlıktan buyana sömürgeciliğin amaç almış olduğu etiket unsurlarını restore ika çabalarıyla ait şekilde ise şurası söyledi:
"Cezayir, hala milletin ruhu olduğuna inanılmış olduğu Arapça ve İslam diniyle kültürel ve zamanı kimliğini güçlendirmeye çalışıyor."
"Sömürge karşısındaki cenk bitmeme ediyor"
Ülkedeki en şişman İslami yatkın fırka Barış Toplumu Hareketi Başkanı Abdurrezzak Mukri, 29 Haziran'daki açıklamasında koloni periyodunu yücelten birlikte Fransız vekile "sömürgeye erinç mücadelenin bitmeme ettiği" ifadesiyle karşılık verdi.
Mukri, "Cezayir'de harp bitmeme ediyor, bunun gibiler, onları rastgele cephede yendiğimizi anlasınlar niteleyerek kültürel, kazançlı ve topu topu bölgelerde birlik istiklal sağlanana denli da bitmeyecek." ifadelerini kullandı.
Fransız kültürüne bağımlılığın tezahürlerinin de bitmeme ettiğini kaydeden Mukri, bu durumun, büyüklük kurumlarındaki görevlilerin beraberinde toplumdaki elit kesimlerin zat aralarında ve çocuklarıyla Fransızca konuşmasında rüyet edildiğini aktardı.
Mukri, başkaca bu durumun, dü manzume Fransızca konuşmayı bilmeyen fakat babalarının ve dedelerinin dilini boşlama ederek dükkânının adını Fransızca yazan vatandaşta da görüldüğüne dikkati çekti.