Kısaltılan kelimeler, türetilen acemi sözcükler ve ecnebi dillerden kısaltmalar kabilinden etkenler Türkçe'nin dil bilgisine giderek dokunca veriyor. Dicle Üniversitesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ahmet Tanyıldız, müzakere dilinde sert ehemmiyet arz etmeyecek kısaltmaların ve hataların yazı diline geçtiğinde kalımlı bir duruma geldiğini tabir etti.
Dil eğitimine bilhassa çevrenin baş döndürücü yardımı olduğuna yer veren Tanyıldız, “Dil eğitimi bebeklikten başlar. Ailede ana ve babanın konuşmuş bulunduğu dil, evladı besler. Aynı biçimde sokakta, mahallede ve arkadaşlarla kurulan temas, bireyin dil oluşumuna da katkıda bulunur. Benzer biçimde beşinci sınıf ve ortaokulda öğretmenlerin bireyin namına verdiği pedagoji bilimi sebebiyle çocuğun dil eğitimi genişlemeye bitmeme eder” dedi.
Türkçenin akıllıcasına ve elleme kullanması düşüncesince İstanbul ağzının elleme bilinmesi gerektiğine aksan karşıcı Tanyıldız, “Edebiyat hocaları şekilde bizler, İstanbul ağzını öğretmeye ve salık mektubu etmeye çalışıyoruz. Bunun nedeni de İstanbul ağzı hem Türkiye Cumhuriyeti'nin resmi dilidir, aynı zamanda 100 yılları aşan birlikte anane bulunduğu düşüncesince sembolize edilmiş elleme birlikte ağızdır. O sebepten Türkçeyi elleme bahsetmek talip arkadaşlarımızın İstanbul ağzını elleme bilmeleri ve öğrenmeleri gerekir. Tabii bu mahallî ağızları ve evcil dilleri inkar ettiğimiz anlamına gelmez. Yani Diyarbakırlı birlikte gencimiz, Diyarbakır ağzının dört başı mamur niteliklerini ayrıntısıyla bilebilir ve konuşabilir. Bunda yadırganacak rastgele birlikte bilinçlilik yoktur. Ama resmiyette İstanbul ağzı esasi bulunduğu düşüncesince İstanbul ağzının konuşulması beklenir” ifadelerine toprak verdi.
Güzel konuşabilmek düşüncesince başlangıçta ünlü işaret okunması icap ettiğini aktaran Tanyıldız, “Güzel Türkçe asar önümüze alacağız, onları ünlü birlikte biçimde okuduğumuz takdirde ağzımızın ve dilimizin de adım adım düzelmeye başladığını görebiliriz. Ve birlikte de baş döndürücü kıraat etmek gerekiyor. Kelime dünyası arttıkça hatır hızımız da artacak. Böylelikle seçeceğimiz kelimelerin de yakışıklı duyusal seviyesi de kalık olacaktır” ifadelerinde bulundu.
“Yanlış makbul kelimeler yazı diline geçtiği devir kalımlı bir duruma geliyor”
Kelimelerin hata telaffuz edilmesinin yazı diline geçmesiyle iş oluşabileceğine tabir fail Tanyıldız, “Modern devirde çoluk çocuk aceleci yaşıyor. Hızlı yaşamış bulunduğu düşüncesince de aceleci düşünüyor ve aceleci konuşuyor. Konuşma dilinde kelimelerin yuvarlanması birtakımı harflerin yutulması sonuç aşama doğaldır. Bu yazı diline geçtiği devir iş olacaktır. Dolayısıyla müzakere dilinde ihtimal de keski içinde sert ehemmiyet arz etmeyecek o ıvır zıvır küçümencik hatalar, yazı diline geçtiği devir kalımlı bir duruma geliyor” diyerek konuştu.
Kelime dünyasının değişimindeki en şişman etkenlerden birinin teknolojik gelişmeler bulunduğunu kail Tanyıldız, laflarını şöyleki tamamladı:
“Kelime dünyasının değişimindeki en şişman etkenlerden birisi de teknolojik gelişmelerdir. Dünya bundan böyle ıvır zıvır birlikte karye biçimine geldi. Her bilinçlilik birden yayılabiliyor. Bilgiye erişmek bundan böyle baş döndürücü kolay. Saniyeler içinde dünyanın gayrı ucunda yaşanan birlikte hadiseyi simultane ekranlar yoluyla gözümüzün önüne getirebiliyoruz. Dolayısıyla bu genişliğinde hızlanmış birlikte devir içinde dilin acele mübadele ihtimali de ince kuvvetlidir.”
Muhammet Hüseyin İçli - Murat Başal