Tunus
Bağımsız Yüksek Seçim Kurulu Başkanı Faruk Buasker, mukayyet seçmenin elden yüzdelik 30,5’inin katılmış bulunduğu 25 Temmuz'daki referandumda yüzdelik 94,6 “evet” oyuyla acemi anayasa taslağının onama edildiğini duyurdu.
Muhalefet, 30 Haziran’da anayasa taslağının açıklanmasından beri cumhurbaşkanına serbest yetkiler tanımış bulunduğu ve cumhur reisi üstünde rastgele müşterek arama mekanizmasına arazi vermediği düşüncesince acemi anayasa taslağına gönül rahatlığı çıktı.
Muhalif politik fırka liderleri ve politikacılar, referandum neticelerini onama etmedikleri, “fiili otokrasi” şekilde gördükleri kudret ile “demokratik yola dönene kadar” mücadelelerine bitmeme edecekleri mesajını verdi.
Cumhurbaşkanı Said’e istifa çağrısı
Nahda Hareketi, Tunus’un Kalbi Partisi, Onur Koalisyonu, Emel Partisi, Tunus İrade Hareketi, Darbeye Karşı Vatandaşlar Girişimi ve müşterek paradigma mukabil siyasetçinin ortamında arazi almış bulunduğu Tunus Ulusal Kurtuluş Cephesinden meydana getirilen eş açıklamada, “Cumhurbaşkanı Said’in projesi bulunan acemi anayasa referandumu liyakatsiz oldu. Bu sebepten dolayı müşterek an evvel istifa etmeli ve er seçme düzenlenmesine müsaade vermeli.” ifadeleri kullanıldı.
Cumhurbaşkanı'nın halkın onayını almakta liyakatsiz bulunduğu tamlanan açıklamada, “Said, çarpış anayasasını çecik onama ettiremedi, ağırbaşlı müşterek biçimde liyakatsiz oldu. Seçim Kurulunun çalışmalarındaki başarısızlığını, seçmenin sandıkta oy kullanmada isteksizliğini, açıklayan rakamların yansız ve ari olmadığını evcil ve ecnebi gözlemciler de ayırt etti.” ifadelerine arazi verildi.
Eski Tunus Cumhurbaşkanı Munsif el-Merzuki de, içtimai iletişim araçları hesabından paylaşmış bulunduğu referandum değerlendirmesinde, Said’in meşruiyetini kaybettiğini, namına istifa etmekten bambaşka müşterek kez kalmadığını söyledi.
“Halkın çoğunluğu referandumu boykot etti"
Demokratik Akım Partisi Genel Sekreteri Gazi eş-Şevaşi, “Cumhurbaşkanı Said’in referandumunu ve tamamı dayatmalarını boykot ettik” açıklaması ile acemi anayasaya gönül rahatlığı olduklarını doğrulama etti.
Yerel medyaya değerlendirmede mevcut Şevaşi, “Genel şekilde referanduma katılma payı düşüktü, halkın çoğunluğu referandumu boykot etti. Ülkenin az imdi dörtte üçü referanduma katılmadı. Bu bağan katılıma karşın acemi anayasa destekçilerinin referandumun arkası sıra şenlik gösterileri düzenlemelerine şaşırdım.” dedi.
Çoğunluğun boykot etmiş bulunduğu referandumun meşruiyetinin kuşkulu olduğuna dikkati çekici Şevaşi, “Demokratik sistemler bu biçimde kurulmaz, nedeniyle bu anayasanın meşruiyeti ve temsiliyeti yoktur. Tunus halkı bu otoriteli diktatörlük rejimini onama etmeyecektir. Bizi çağdışı ve ağırbaşlı müşterek otokrasiye döndürecek bu düzene gönül rahatlığı mücadelemizi sürdüreceğiz.” niteleyerek konuştu.
Muhalefetten bütünlük çağrısı
Tunus Emel Partisi Genel Sekreteri Rıza Bilhac da AA muhabirine meydana getirdiği açıklamada, “Muhalefet düşüncesince müşterek tane alternatif darbeye ve Kays Said anayasasına direnmektir.” ifadesini kullandı.
Muhalefetin “demokrasiye karşıt ve yasal olmayan” bu yola gönül rahatlığı bütünlük olması icap ettiğinin altını çizen Bilhac, “Tüm demokratik kurumların ve ilçe müesseselerinin namevcut edilmesinin ardından, demincek de acemi seçme yasası dayatılarak, Halk Meclisinin yanına müşterek de Yerel ve Bölgesel Ulusal Konseyi dokuma edilecek. Cumhurbaşkanı'nın arka aşama atması ve demokrasiye dönmesini ısmarlamak düşüncesince muhalefete enerjisini birleştirmekten bambaşka alternatif kalmıyor.” dedi.
Nahda Hareketi Lideri Raşid el-Gannuşi ise emektar Cumhurbaşkanı Baci Kaid es-Sibsi’nin vefatının 3’üncü sene dönümünde yayımladığı mesajda, “Bugün uzlaşmanın olmaması Tunus düşüncesince DOĞRU müşterek tehlikenin habercisi. Ülkenin rahmetlik Sibsi kabil uzlaşmacı müşterek figüre imdi aşırı gereksinimi var.” ifadeleriyle Tunus düşüncesince bütünlük tarihi bulunduğunu vurguladı.
Tunus'ta 2014'te Cumhurbaşkanı seçilen Sibsi, 25 Temmuz 2019'da yaşamını kaybedene denli bu rolü sürdürmüştü.
“Siyasi ve içtimai ağız tatsızlığı artarak bitmeme edecek”
Tunus İşçi Partisi Genel Sekreteri İşçi Partisi Genel Sekreteri Hamma el-Hemmami de referanduma bağlı değerlendirmesinde şunları kaydetti:
“Kays Said'in 25 Temmuz darbesini meşrulaştırmak ve ülkeye emektar düzeni arka bildirmek düşüncesince düzenlemiş bulunduğu acemi anayasa referandum saçmalığının sonuç perdesi pazartesi oynandı. Kays Said, acemi anayasa ile Tunus halkının kanlarıyla ve fedakarlıklarıyla elde etmiş bulunduğu demokratik kazanımları baltalayacak yetkiler ile makamını azarlamak istiyor.”
Siyasi ve içtimai gerginliğin artarak bitmeme edeceğini kail Hemmami, “Bir ahir evrede Cumhurbaşkanı istifasını sunmazsa, kazançlı ve finansal krizin imdi da kötüleşeceği ülkede, amele ve donsuz sınıfın bedelini ödeyeceği politik ve içtimai çalkantı devri başlayacak.” niteleyerek konuştu.
Özgür Anayasa Partisi önderi Abir Musi ise, referandumun arkası sıra meydana getirdiği açıklamada, Cumhurbaşkanı Said’i “kişisel politik projelerini bodoslamak düşüncesince amme parasını boşa harcamakla” suçladı.
Referandum sonuçlarının hukukun üstünlüğü ilkelerini ihlalde rekorlar kırdığını tamlayan Musi, “Said, acemi anayasa taslağını müşterek tane başına hazırladı ve referanduma sundu, doğacak çağda bu dayatmalara direnmekten çekinmeyeceğiz.” ifadelerini kullandı.
Tunus’ta politik çöküntü ve acemi anayasa referandumu süreci
Tunus Cumhurbaşkanı Kays Said, 25 Temmuz 2021'de Meclisin çalışmalarını askıya alarak mebus dokunulmazlıklarını kaldırmış, 22 Eylül 2021'de acemi kararnamelerle yetkilerini uzun uzadıya icra organını ağız ağıza namına bağlamıştı.
Said, 13 Aralık 2021'de açıklamış bulunduğu "siyasi krizden çıkışın kez haritası" ile ülkede 25 Temmuz 2022'de anayasa değişikliği referandumuna, 17 Aralık 2022'de ise er umumi seçime gidileceğini ve o vakte denli Meclisin gizli kalacağını bildirmişti.
Tunus Yüksek Seçim Kurulu Başkanı Faruk Buasker, 26 Temmuz Salı haset meydana getirdiği açıklamada, “Referanduma eklenmiş bulunan 2 milyon 630 bin 94 seçmenin yüzdelik 94,6’sının "evet" oyu kullandı. Bağımsız Yüksek Seçim Kurulu, Tunus Cumhuriyeti düşüncesince acemi anayasa taslağının onama edildiğini duyuru ediyor.” ifadesini kullandı.
Kayıtlı müntehip sayısının 9 milyon 278 bin 541 bulunduğunu tamlayan Buasker, referanduma katılma oranının yüzdelik 30,5 şekilde gerçekleştiğini duyurdu.