Tunus
Cumhurbaşkanı Kays Said’in 25 Temmuz'da Meclis'in çalışmalarını dondurması ve başbakanı azletmesinin arkası sıra oluşan istisnai gidişat sürecinde tırmanan krizlerde Tunus yönetiminin tutumunu değerlendiren uzmanlar AA muhabirine konuştu.
Cumhurbaşkanı, 25 Temmuz kararlarının arkası sıra 22 Eylül'de dünkü kararnameler ile teşri ve icra yetkisini genişletti. Yasa tekliflerinin Anayasa'ya uygunluğunu denetleyen iare komisyonu da fesheden Said, bu süreçte atadığı dünkü Başbakan Necla Buden Ramazan'ın oluşturduğu kabin 11 Ekim'de göreve başladı.
Siyasilerin ülkede yaşanmış olan krizleri çözemediği kabil bu krizleri körükledikleri iddiasıyla etraflı yetkileri elinde toplayan Cumhurbaşkanı Said ve dünkü hükümetin krizlere huzur tutumu iklim genelinde tartışmalara bozukluk oluyor.
Ülkede pırtlak veren toplumsal krizler
Ülkede yaşanmış olan krizleri değerlendiren Tunus Ekonomik ve Sosyal Haklar Forumu’nda siyasa uzmanı şekilde etkin Munir Hüseyin, “Cumhurbaşkanı Said’in almış olduğu olağanüstü kararların arkası sıra yaşanmış olan toplumsal krizlerdeki tutumu, 25 Temmuz’dan ilk meri siyasete dönüşün ortak ispatı. 25 Temmuz’dan ilk birbirini strateji fail hükümetler, toplumsal ve hesaplı sorunları çözümde ehliyetsiz kaldı. Şu an geldiğimiz noktada, işsizlik, fakr ve dışlayıcı politikalar ile bu problemlerin artarak bitmeme ettiğini görüyoruz.” dedi.
Cumhurbaşkanı'nın almış olduğu kararları “halk istiyor” niteleyerek yaptığını vurgulayan Hüseyin, Safak’ta yaşanmış olan ‘atık krizi’ sürecinde son teşrin ayında Akrab kentinde planlı gösterilere atıfta bulunarak, “Cumhurbaşkanı Safaks kentinde yaşanmış olan ‘atık krizinde’ yaşanmış olan eylemlerde ‘halk istiyor’ demedi, düzenlilik güçlerini kullanarak bu eylemleri bastırdı. Cumhurbaşkanı vakaları siyasal ortak tertip şekilde ele aldı ve düzenlilik güçlerinin kanalıyla savunmasız kişilere müteveccih hüküm kullandı.” niteleyerek konuştu.
Tunus'un muhtelif kentlerinde protestolara bozukluk olan, erdemli eğitimini tamamladıktan sonradan on sene aylak kalanları kamuda istihdam etmeyi öngören 38 numaralı istihdam kanununa bağlı değerlendirmede mevcut Hüseyin, şu biçimde konuştu:
“Cumhurbaşkanı 2020’de kişi imzaladığı 38 numaralı istihdam kanununu uygulamayacağını duyurdu. İşsiz gençlere, toplumsal ve toplumsal iktisat kanunları ile garanti dibine tahsil edilen hakları, başka seçenek sunmadan silme kılmak anlaşılır ortak gidişat değil.”
"Cumhurbaşkanı Said’in elinde krizleri halledecek ortak hal yok"
Cumhurbaşkanı Said’in 2019 senesinde planlı Cumhurbaşkanlığı seçme kampanyasında “bir programım yok” açıklamasını hatırlatan Hüseyin, “Cumhurbaşkanı'nın elinde krizleri halledecek ortak hal yok. 25 Temmuz’da namına dayanak noktası verenler demin Cumhurbaşkanı'nın verdiği kararlara hızlı huzur çıkıyor. Toplumsal vakaları zeval sayan emektar politikaların hala yürürlükte olduğunu, bugüne denli taleplerin hesabına gelmediğini görüyoruz.” ifadelerini kullandı.
Cumhurbaşkanı Said’in gençlerin talebine karşılık veremediğini korumak için çaba sarfeden Hüseyin, şu biçimde bitmeme etti:
“Cumhurbaşkanlığı, halkın talepleri karşısında sıkılma donör ortak halde ve onları devletin dışına itiyor. Bu halde toplumsal olayların artacağını düşünüyorum. Çünkü Cumhurbaşkanı'nın, hesaplı kalkınmayı isteyen, imdi dobra ortak toplumsal yontu istem eden, kamplaşmayı ve yoksulluğu reddeden grupların problemlerini çözebilecek ortak politikası bulunmuyor. Aynı biçimde hükümet de asliye ve aceleci sorunlara pınar sağlamanın ardında koştuğu düşüncesince bu toplumsal çatışmaya hal bulacağını düşünmüyorum.”
“Protestolar artarak bitmeme edecek”
Sosyolog Prof. Dr. Muhammed el-Cüveyli ise ülkede yaşanmış olan krizlere bağlı değerlendirmesinde “protestoların artarak bitmeme edeceği” açıklamasında bulundu.
Cüveyli, “Ülkede kalkınma ve istihdamla ait kalan toplumsal hareketliliğin merkezinde, on yıldan aşkın süredir cezrî ve kemiksiz hal bulunamayan vakayiname meseleler arazi alıyor. 25 Temmuz olağanüstü kararları siyasal ortak karardır, aracısız ortak kalkınma yahut toplumsal problemlerin çözümüne müteveccih gücenmiş ortak karar değil.” niteleyerek konuştu.
25 Temmuz olağanüstü kararlarının dünkü ortak evolüsyon olduğuna ilgi çekici Cüveyli, “25 Temmuz kararları dünkü ortak kalkınma hamlesi yahut toplumsal vakalara hal getirecek ortak karar değil. 25 Temmuz kararları, parlamentoyu kapatan, dünkü hükümeti atayan, mevki yönetimine bağlı kararları içeriyor. Bu sebepten dolayı şu anki yönetimden ortak hal bulmasını beklemenin andıran sürede muhtemel olmadığını düşünüyorum.” dedi.
Yönetimin krizlere bağlı kemiksiz karşılık vermekten kaçındığını kaydeden Cüveyli, şu biçimde konuştu:
“Sosyal ve toplumsal mesail ağırlaşıyor, devletin bu mevzuda kemiksiz yanıtlar verememesi, ılımlı ve andıran vadede bu problemlerin çözülemeyeceğini gösteriyor. Yolsuzlukla savaş ettiğini tamlayan yönetimin bu mevzuda attıkları adımların da toplumsal kalkınma ile ortak birlikteliği yok. Bu sebepten dolayı vakayiname problemlerin çözümsüz kalacağını ve protestoların artarak bitmeme edeceğini düşünüyorum.“