Bayburt
Kırmızı, dizge hayatında rastgele güzeşte güneş kendisini geliştirerek mimarlık nitelikleri zımnında adeta medeniyetler ortada aralık açan camiden köprüye, kaleden manastıra, vakit kulesinden kiliseye yüzlerce sene ilkin taş işçiliğiyle nesir edilen nice eserin restorasyonunda fariza aldı.
Matkap, spiral, çivi, bıçak, çekiç ve törpü kabil türlü anahtar gereçleri kullanarak taşlara biçim verici Kırmızı, mesleğini akıbet nefesine derece sürdürmeyi hedefliyor.
Bosna Savaşı esnasında 1993'te futbolcu atışıyla yıkılan Mostar Köprüsü ile Sümela Manastırı, Erzurum Ulu Cami, İzmir Saat Kulesi, Bayburt Kalesi kabil ortak baş döndürücü binanın yenileme çalışmalarında da toprak meydan Kırmızı'nın biricik imgesel ise memleketi Bayburt'taki Tarihi Taş Köprüyü aslına akıllıca baştan nesir etmek.
"Beni en baş döndürücü bahtiyar eden, Mostar Köprüsü'nün onarımında idman oldu"
Bayburt'taki ortak taş ocağında çalışmaya bitmeme fail Ömer Kırmızı, AA muhabirine, mesleğe önceki adımı 1970'te babasının indinde attığını söyledi.
İlk namına Erzurum Ulu Cami'nin onarımında çalıştığını özetleyen Kırmızı, "Daha sonradan Çifte Minareler, Yakutiye Medreseleri kabil yapılarda çalıştık. Babam rahmetlik olduktan sonradan ego dostlarımla bu arada işe bitmeme ettim." dedi.
Köprülere hususi hevesi olduğunu, Erzurum'daki Tivnik Köprüsü'nün onarımından sonradan zamanı köprülerin restorasyonunda çalışmaya bitmeme ettiğini tamlayan Kırmızı, "Daha sonradan Kayseri'de Şahruh Köprüsü, Muratpaşa Köprüsü'nde çalıştım. Adana'da Ak Köprü'nün tamir değil, az şimdi temelden yaptım. Daha sonradan Sakarya'da Ali Fuat Paşa Köprüsü'nü yaptım. Bunlardan sonradan Mostar Köprüsü'ne gittim." diyerek konuştu.
Kırmızı, Mostar Köprüsü'nün restore edileceğine müteallik 2001'de gazetede çav okuduğunu, binanın ortak tarafı yıkılmış fotoğrafını görür görmez de baş döndürücü etkilendiğini tabir etti. Kırmızı, bunun için köprünün imalatında idman istediğini o fasıl baş başa iş icra ettiği şirket yetkilisine ilettiğini dile getirdi.
Türkiye, Fransa, İsrail ve Almanya'dan kuruluşların ihaleye girdiğini fakat tamir işini çalışmış bulunduğu şirketin aldığını aktaran Kırmızı şunları kaydetti:
"O fasıl çalıştığım firma, benim şimdi ilkin yaptığım köprülerin fotoğraflarını biriktirerek ortak dosya hazırlayıp Bosna'ya gitti. Ben de o sıralar Fransa'daydım. İhaleyi alınca beni aradılar. Fransa'da elleme servet kazanmama karşın dayanamadım, oradan Bosna'ya geçtim. UNESCO'nun 11 mühendisinin bulunduğu ortak toplantıya girdim. Onlara köprüyü elbette yapacağımı anlattım. Bana 'Senin ehliyetin, diploman nedir?' diyerek sordular. Ben de rüştiye mezunu ve usta olduğumu söyledim. Benden köprünün maketini yapmamı istediler ve icazet verdiler. Özellikle Alman mühendisler, 'Bu usta burayı yapacak.' diyerek beni desteklediler. Öylece başladık ve dobra ortak biçimde tamamladık. Bunların içinde beni en baş döndürücü bahtiyar fail Mostar Köprüsü'nün onarımında idman oldu. Çünkü babam oraya aşıktı."
"Taş işçiliği vaktiyle şimdi zordu fakat katı asar ortaya çıkıyordu"
Taş işçiliğinde en ehemmiyetli projesinin Mostar Köprüsü'nün baştan imal çalışmalarına eklenmek bulunduğunun altını çizen Kırmızı, "Ömrüm yeterse Bayburt'a da ortak köprü yapmadan fevt olmak istemiyorum. Merkezdeki Taş Köprüyü gerçekleştirmek istiyorum, arzum o. Aynı köprüyü ego Kayseri'de yaptım. Şu andaki hayalim orayı yapmak." dedi.
Ömer Kırmızı, taş işçiliğinin vaktiyle şimdi emekli bulunduğunu fakat katı asar ortaya çıktığını söyledi.
Yeni camilerdeki taşların endamsız müddet sonradan düştüğünü gördüğünü özetleyen Kırmızı, "İnce kısaca 4-5 santimetrelik ahcar konuluyor. Biz 25-30 santimetrelik ahcar koyuyorduk. Ben de 4-5 santimetrelik taşlarla yaptım zorla göz boncuğu bilinçlilik olmadı. Şimdi beceriklilik namevcut artık. Bu makineler çıkınca beceriklilik öldü." diyerek konuştu.
"Osmanlı torunusunuz değil mi? Övünüyorsunuz, Osmanlı burayı kanalıyla yonttu, yaptı"
Kırmızı, vaktiyle ustaların ortak günde minareye konulacak taşlardan 9'unu emekli yontabildiğini vurgulayarak şu biçimde bitmeme etti:
"Şu anda onu önleyen yok. Bayburt'ta arasan 10 usta sokak taşı baştan yontarak anık bir duruma getirip duvara koyacak. Hep alıştılar kara kara tahta kabil taşları duvara koymaya. Bir-iki sene sonradan da ahcar oynamaya başlıyor. Bosna'da tığ çalıştığımızda, 'Osmanlı torunusunuz değil mi? Övünüyorsunuz, Osmanlı burayı kanalıyla yonttu, yaptı.' dediler. Matkap, spiral görür görmez bunlara müsaade vermediler. Biz de bunu yasakladık, hepsini elimizle yaptık. Taşlar kesilip geliyordu. Bütün taşları elimizle işledik. Şu anda o işlemeler, eskinin işi yok."
Ömer Kırmızı, akıbet biraz senedir bostan işleriyle de uğraştığını fakat şimdi ağırbaşlı bulunmasına karşın taş mesleğinde kendini bahtiyar hissettiğini tabir etti.
Taşlarla uğraşırken yorulmadığını aktaran Kırmızı, "Yıllardır taşla yoğrulmuşum. Bazen yatarken fark aklım yaptığım ahacık kalıyor, diyorum ki 'Şurada ortak kalıklık var, ortak hatam var'. Bunları daim geceleyin hesaplıyorum. O derece bu işle özdeşleşmişim." dedi.
Kırmızı, insanoğlunun işini sevmesinin önemine de ayraç ederek şu değerlendirmede bulundu:
"Adapte olursan kalburüstü olursun. Vurdumduymaz olursan o işi başaramazsın. Hep bileğimle çalıştım. 10-15 senedir küçük işler alıyorum. İşçi çalıştırıyorum. Kendim paramı almadan, işçinin parasını veriyorum. Allah iane etti, bugüne derece bileğimle evimi de şimdi fazlasını da yaptım. Allah'a şükür sıhhatim de yerinde."