İzmir
İspanyolca "bohça" anlamına mevrut "bollos" kelimesinden türetilen boyoz, İzmir'in baş döndürücü aydın yapısını asimilasyon ediyor.
Sefarad Yahudilerinin 1492 daha sonra İspanya'dan Anadolu'ya gelirken yanlarında getirdikleri boyoz, İzmir'de ticari birlikte mahsul durumuna geldi.
İzmir'de önceki boyozu Tarihi Kemeraltı Çarşısı'ndaki fırınında Boyozcu Avram Usta'nın yaptığı, o öldükten sonradan da İzmir'deki fırıncıların bu ürünü "Avram Usta'nın boyozu" adıyla sattıkları söylenti ediliyor.
İzmirlilerin elan baş döndürücü sabahleyin kahvaltısında tükettiği boyoz, ıspanaklı, peynirli, tahinli ve ayrıca çikolatalı derece değişik tatlarla da müşterilere sunulabiliyor.
Coğrafi işaretle tescillenen boyoz, ilkin fırın buharında haşlanmış testis ve çay eşliğinde tüketiliyor.
Son devirde iklim genelinde tanınırlığı küsurat boyoz, dondurulmuş namına emlak içi ve emlak dışına gönderiliyor.
Yapımı meşakkatli
Buca ilçesinde, babasının 1980'li zamanlarda kurduğu boyoz fırınını işleten Okan Çelik (46), boyozun yapımının zannedildiği denli emeksiz olmadığını söyledi.
Çelik, şu detayları verdi:
"Hamur yoğurulur dinlenir, gudde durumuna getirilir ve yeniden dinlendirilir. Bezelerin arasına yağ ödeme işlemi yapılmaktadır gene dinlenmeye bırakılır. Sonra anahtar denilen dönem vardır. İki gudde birleştirip arasına yağ süreriz ve tığ boyozun o durumuna tırtıl deriz. Bu tırtıl havada sallama yöntemiyle açılarak boyuna birlikte fitil durumuna getirilir ve o fitilden tekerlek tekerlek fek biçiminde ve rastgele fitilden 10 adet çıkma halde boyoz üretilir."
Boyozun tek yardım maddesi içermediğini, dair rastgele birlikte gereç sürülmediğini, hemen fırının ısısıyla kızararak nitelik aldığını tamlayan Çelik, "Serpme seçimi bulunduğu düşüncesince pul pul dökülür zira baş döndürücü terbiyeli açılır. Lezzetini verici inceliği ve pul pul dökülmesidir." ifadelerini kullandı.
Boyozun bundan sonradan değişik şehirlerde de beğenme gördüğünü, 2017'de coğrafi ayraç tescil belgesinin alınmasıyla "İzmir boyozu" namına yayıldığını vurgulayan Çelik, giderek tahinli, peynirli, ıspanaklı derece değişik türleri çıksa da hemen yağ, un ve suyla meydana getirilen boyozun otantik bulunduğunu ve elan baş döndürücü yeğleme gördüğünü laflarına ekledi.