Kabil
Ülkenin kuzeyindeki Tacikistan, Özbekistan ve Özbekistan haddini belirleyen Amu Derya (Ceyhun Nehri) kıyısında arazi meydan Kunduz, Belh ve Cüzcan vilayetlerinde yaşayan Türkmenler, ailelerinin geçimlerini nehirden avladıkları balıkları satarak gerçekleştirme ediyor.
Bu alanda balıkçılık özne Türkmenlerin sayısının 5 binden müşterek tomar bulunduğu kestirim ediliyor.
Bu işi manzume biçimine getiren Türkmenler, köylerdeki marangoz ve demirci ustaları kabilinden kara kara tahta ve demirden meydana getirilen motorsuz acemi teknelerle değme güneş Ceyhun Nehri'ne açılıyor.
Hemen değme mevsimde balık avlamanın cins bulunduğu Ceyhun Nehri'nde balıkçılar değme güneş sabahtan akşama nehirde kürek sallayarak rızkını arıyor.
Kış mevsiminde meydana mevrut su taşkını zımnında nehirde su taşkınları meydana gelirken devir hin ilkokul teknelerle nehire oluşturulan balıkçılar ağır anlamış olur yaşıyor.
Balıkçıların, resmi adına hükümete mevhibe ifa zorunluluğu bulunmuyor.
Önceki hükümet çağında balıkçılar, avladıkları balıkların ağırlığına mucibince evcil komutanlara servet özgülemek mecburiyetinde olsa da Taliban'ın ülkeye bilge olmasıyla bu ıztırar ortadan kalktı.
Ekmeklerini Ceyhun Nehri'nden çıkartıyorlar
AA muhabirine mütekellim balıkçılar, motorlu bölge satın almaya maddesel durumlarının yetmediği düşüncesince köylerde meydana getirilen kürekli teknelerle balık avladıklarını belirtti.
Belh vilayetinin Şor Tepe ilçesi sakini, 36 yaşındaki Abdul Gafur Mergen, 15 senedir nehirde balıkçılık yaptığını ve balık satarak ailesini geçindirdiğini söyledi.
Çalışacağı şimdi makul müşterek iş bulunmadığı düşüncesince bu mesleği sürdürdüğünü dile getiren Mergen, yaz şita demeden değme güneş ava çıktığını ve birtakım eyyam eli yersiz döndüğünü kaydetti.
Mergen, "Avladığımız balıkları köydeki dükkanlara ucuzdan satıyoruz ve onlar da bu balıkları iri kentlere gönderiyor." dedi.
Ceyhun Nehri'nin en içimli ve fiyatlı balığının, sıradan neşriyat balığı bulunduğunu tamlayan Mergen, bu balığın kilogramını 9 dolardan sattıklarını tabir etti.
Mergen, nehirde 5 ve 6 cins balık bulunduğunu ve en ehven balığın kilo fiyatının 3 dolar bulunduğunu söyledi.
Afganistan'ın Özbekistan sınırında mevcut Tokoy köyü sakini, 28 yaşındaki Muhammed Yakup Aşçı da 10 senedir ailesinin geçimini gelmek düşüncesince balıkçılık yaptığını anlattı.
Tekneyi eş satın alıyorlar
Aşçı, kazançlı durumlarının müşterek tane başlarına satın almaya yetmediğine ayraç ederek, "Bu sebeple 4 ve ya 5 isim eş alıyor, ava da bu arada gidiyoruz. Her güneş de ağabey balık takılmıyor. Bazen de eve yersiz dönüyoruz." diyerek konuştu.
25 senedir balıkçılıkla uğraşan 48 yaşındaki Aşur Kuli, 8 evladı bulunduğunu ve ailesinin geçimini balıkçılıkla sağladığını söyledi.
Ceyhun Nehri'nde balıkların mart ve nisanda şimdi baş döndürücü bulunduğunu özetleyen Kuli, "Bu aylarda günce 80 ve 100 kilo balık avlıyoruz. Ama şu an şita mevsimi bulunduğu düşüncesince katı balık olmuyor. Yapacak apayrı işimiz bulunmadığı düşüncesince gene de az da olsa avladıklarımızı satarak evi geçindiriyoruz." diyerek konuştu.
Kuli, köyde meydana getirilen tekneleri 300 ve 400 dolardan, ağları ise tahminî 500 dolardan satın aldıklarını belirtti.
Yaşadıkları Dağgüzer köyündeki Türkmenlerin çoğunun balıkçılık yaptığını, bu yüzden her insanın sabahleyin karanlığında av düşüncesince Ceyhun Nehri'ne koştuğunu kail Kuli, Ceyhun Nehri kıyısında canlı Türkmenlerin en iri problemininin nehirde oluşan aşınım kararı değme sene yüzlerce dönüm arsalarını kaybetmesi bulunduğunu da laflarına ekledi.
Amu Derya
Ceyhun Nehri adına da tanıdık Amu Derya, Orta Asya'nın en etraflıca nehirlerinden biri. Yaklaşık 2 bin 540 kilometre uzunluğundaki nehrin kıyılarında vaktiyle beri çoğu kez Türkmenler yaşıyor.
Afganistan genelinde rakamları tahminî 3 milyon bulunan Türkmenler balıkçılıkla, çiftçilik, hayvancılık ve ticaretle uğraşıyor.
Amu Derya kıyısında canlı Türkmenler, değme sene nehirde oluşan aşınım kararı yüzlerce dönümlük arsalarını ve ayrıca konutlarını kaybediyor.